Help jij jouw gemeente door het financiële dal in 2026 heen?

Alsof de structurele tekorten nog niet genoeg waren, dreigt er in 2026 een financieel dal te ontstaan voor gemeenten door de overgang naar een nieuw financieringssysteem. Hoe komt dat precies? En wat nu?

Een gat tussen oud en nieuw

Het huidige financieringssysteem op basis waarvan gemeenten hun waardevolle maatschappelijke taken uitvoeren, verdwijnt. Er komt een nieuw systeem voor terug dat voor stabielere inkomsten zal zorgen. Dat klinkt in eerste instantie positief. Alleen is er één probleem: het huidige systeem eindigt in 2025 en het nieuwe systeem is pas vanaf 2027 van kracht. Voor 2026 is er tot op heden 1 miljard euro vrijgemaakt voor gemeentelijke organisaties. Daar komt nog de opschalingskorting bij die in 2026 terugkeert. Dit betekent een grote terugval in financiële middelen ten opzichte van de jaren ervoor. En dat leidt tot grote zorgen. 

Wat verandert er eigenlijk aan de financieringssystematiek?

Momenteel is de omvang van het gemeentefonds afhankelijk van meerdere factoren: 

• De uitgaven en bezuinigingen van het Rijk (accres). 
• De taken en verantwoordelijkheden die gemeenten hebben. 
• De kosten die gemeenten maken. 
• Het aantal inwoners en de grootte van gemeenten. 
• Het vermogen van gemeenten om zelf belastingen te werven. 

Dat maakt het beschikbare budget behoorlijk beweeglijk. Iets wat de overheid in de toekomst wil verminderen met het financieringssysteem dat vanaf 2027 van toepassing is. Er wordt dan ieder jaar structureel 1 miljard euro verdeeld onder alle gemeenten. Dit budget wordt aangevuld op basis van de ontwikkelingen van het bruto binnenlands product. Hierbij gaat het om onder andere de bevolkingsgroei, loon- en prijsontwikkelingen. Dit is volgens minister van Financiën Sigrid Kaag een objectieve, onafhankelijke maatstaf die een sterkere koppeling heeft met de brede uitgavenontwikkeling bij gemeenten.

Zorg dat jouw gemeente financieel het hoofd boven water houdt

Om het financieringsgat in 2026 te dichten, was het advies voor gemeenten om deze jaren te sparen. Dat is met de structurele tekorten van de afgelopen jaren natuurlijk bijna onmogelijk. Gemeenten hopen stiekem op een oplossing vanuit het Rijk, maar moeten ondertussen toch voor de zekerheid nadenken over een andere aanpak.