Jan Herman de Baas is een ideaal-typische bestuurskundige met stevige wortels in zowel de wetenschap als de praktijk van provinciale en gemeentelijke advisering. Dat komt in dit boek ook tot uiting. Het is een alleraardigst en goed leesbaar boek, waarin de schrijver de veranderingen enerzijds goed weet te plaatsen binnen bestuurskundige theorieen en anderzijds illustreert met voorbeelden uit zijn grote praktijkervaring. Zijn hoofdstelling is dat de overheidsorganisatie is veranderd van een bureaucratische organisatie in een casusorganisatie.
Het betreft een perspectiefwisseling van een nadruk op normen gegeven in vaste regels en daarbij behorend regelvolgend gedrag, naar de steeds terugkerende vraag hoe de achterliggende beginselen tot uitdrukking kunnen worden gebracht in een concrete situatie. Die vraag kan vaak niet in algemene regels worden gevangen en moet door professionals worden beantwoord.
Dat vraagt vertrouwen in hun beoordelingsvermogen. Van die professional wordt verwacht dat die zijn vak zo goed mogelijk uitoefent met steeds het belang van de organisatie en de samenleving in het achterhoofd. Hij wordt daarin gefaciliteerd door de beoordelingsruimte die hem wordt gegeven, ingebed in kaderstelling, besluitvorming en evaluatie. In plaats van regelvolgend gedrag staat de eigen afweging van de professional steeds meer centraal.
Het grote voordeel van de casusorganisatie is dat maatwerk het uitgangspunt vormt. Het gaat om het zoeken naar de beste oplossing in het specifieke geval, in plaats van het specifieke geval proberen te wringen binnen de algemene regels. Dat vereist nogal wat aan professionele oordeelsvorming hun beoordelingsruimte. Van leidinggevenden en ook wethouders wordt dan niet langer verwacht dat zij de inhoud van die beoordelingen sturen, maar juist vragen stellen en ruimte geven aan werkprocessen waarin bijvoorbeeld competenties in plaats van functieomschrijvinge richtinggevend zijn voor de werkverdeling.
Professional kan zonder regels
Een aantal nieuwe wethouders zal het ambtelijke appraat binnen hun gemeente wellicht nog steeds zien als een klassieke bureacratische…
Citaat uit het boek:
‘De kenmerken van de bureaucratische organisatievorm, zoals Weber die beschreef, worden in de actuele praktijk stuk voor stuk omgekeerd’
Voorbij de eeuw van de bureaucratie, Jan Herman de Baas, Boom bestuurskunde, Den Haag, 2017, 219 pagina’s, 24,50 euro
