Bestuurders onzeker over integriteitsschendingen

Steeds meer burgemeesters, wethouders en raadsleden zijn bang om beschuldigd te worden van niet-integer handelen. Ze weten daardoor niet van welke tennisclub ze nog lid kunnen zijn en kopen hun auto buiten de gemeentegrens. Ze declareren niets meer: je zult maar in een bonnetjesaffaire verstrikt raken.

Belangenverstrengeling
Uit het Jaaroverzicht 2015 van het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers blijkt dat vorig jaar 76 keer om advies is gevraagd over de aanpak van een mogelijke integriteitsschending. Het merendeel van de vragen gingen over belangenverstrengeling. Adviseur Hans Groot: ‘Dat de adviesvragen vaak met belangenverstrengeling te maken hebben, komt omdat vooral in het lokale bestuur politieke ambtsdragers middenin hun gemeente staan. Ze zijn vaak actieve dorps- en stadsgenoten en dan kunnen verschillende belangen gaan spelen. Die van ouder of als lid van een schoolbestuur, vereniging of geloofsgenootschap. Het gaat pas mis als de zuiverheid van de besluitvorming in de college- of de raadszaal, al dan niet bewust, in gevaar komt.’

Krampachtig
Volgens de adviseur moet de burgemeester als hoeder van de bestuurlijke integriteit hiervoor waken. ‘Maar je moet ook de toegenomen krampachtigheid voorkomen. Bestuurders en raadsleden kunnen hun werk goed doen juist dankzij hun lokale kennis en connecties. Door alle incidenten, die terecht en onterecht, naar buiten komen, zijn zij vaker voorzichtig en bang. Dat is jammer want we hebben voldoende goede bestuurders nodig die altijd, ook als zich rond integriteit iets voordoet, voor een zuivere besluitvorming gaan.’

Huis voor Klokkenluiders
Het Steunpunt is in 2015 gestart als onderdeel van BIOS, het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector. BIOS houdt per 1 juli op te bestaan. Zoals het er nu naar uitziet, zal een deel van de BIOS-taken op 1 juli overgaan naar het nieuwe Huis voor Klokkenluiders.

Eric de Kluis

Hoofdredacteur

Eric de Kluis is hoofdredacteur van Binnenlands Bestuur

Bekijk alles van Eric de Kluis

Reacties: 9

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Jan H

Uit de reactie van in ieder geval M. Driessen blijkt duidelijk dat men niet weet wat BIOS is. Dit bureau onderzoekt niet, maar is al tien jaar een onafhankelijk en niet commercieel adviesbureau dat gefinancierd wordt vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Google maar eens op integriteit overheid. Het is dus niet BING wat uit sommige reacties blijkt. Dit soort reacties zijn nu precies de oorzaak van wat in het jaarverslag wordt gesignaleerd.

Nu BIOS wordt ontmanteld en het geld gebruikt wordt om het Huis voor klokkenluiders te kunnen financieren verdwijnt ook een adviesbureau voor politici. Immers de Wet Huis voor klokkenluiders voorziet helemaal niet in een rol voor politieke ambtsdragers. Officieel kon zelfs de Onderzoeksraad Integriteit Overheid dat niet.

BB zou als onafhankelijk medium in die 'voorlichting' ook een rol kunnen vervullen.

Peter / Projectmanager

Merkwaardig dat bestuurders onzeker zijn.

Dat zou inhouden dat men welbewust de grenzen heeft opgezocht en in het grijze gebied van Plasterk's 'Beetje integer kan best' is terechtgekomen.

Ook stelt men zich dan uiteraard tevens bloot aan politiek opportunisme.

Het zou overigens ook wel van integer gedrag getuigen als het BIOS rekening en verantwoording aflegt over de over 10 jaar al-dan-niet bereikte resultaten.

Ben Paulides Democratische Liberalen afd Wassenaar / Fractievoorzitter

@Gerrit.

Wellicht heb ik in mijn reactie een onbedoelde koppeling tussen BIOS, Het Huis voor de Klokkenluiders en commerciële onderzoeksbureautjes gelegd. Dat was geenszins de bedoeling. ik wilde wel een link leggen naar de taken van de eerste twee instanties en degenen die onderzoek uitvoeren en dat vaak (te vaak) niet juist doen. U noemt de naam BING maar dat is niet de enige die qua integriteitsonderzoeken negatief bij de rechters opvalt..

Jan H

@ Ben, BIOS heeft inderdaad een bredere voorlichtende taak dan alleen politici in de vier bestuurslagen incl. volksvertegenwoordigers. Het gaat ook om ambtenaren. Echter, alle definities en taken van het Huis voor Klokkenluiders zijn gericht op werknemers en werkgevers. En daar vallen politici en degenen die hun benoemen niet onder. Daar ontstaat dus al een constructiefout door het besluit van minister Plasterk die geen geld had om het Huis te kunnen bekostigen en daarom maar de subsidie van BIOS terg draaide. Bovendien gaat het bij het Huis voor Klokkenluiders om vermoedens van en meldingen van misstanden. Dat is een ernstige vorm van een integriteitsschending. Integriteit is veel breder dan het Huis tot taak heeft, maar de doelgroep is smaller.

Inderdaad zijn er meer bureaus die integriteitsonderzoek doen, maar er zijn mensen die niet Ben Paulides heten die het onderscheid niet kennen zoals uit de eerdere reacties bleek.

Zie ook weer P.J. Westerhof die de website en publicaties van BIOS niet blijkt te kennen.

Stef

"Ze doen het allemaal, klankborden", zei Jos van Rey.

Zijn de bestuurders daarom zo onzeker ?

Niels / Ambtenaar

Draait het niet allemaal om verantwoordelijkheidsgevoel? Ofwel je neemt je verantwoordelijkheid niet, ofwel men neemt em wel, maar wordt vervolgens geconfronteerd een afrekencultuur. Twee redenen in mijn optiek die deze macro - beweging veroorzaken.

een regioburger / consultant

Goede zaak als dat werk van BIOS overgaat naar het Huis voor de Klokkenluiders. Dat is dan de best mogelijke plek want de meest onafhankelijke, onpartijdige, theoretisch èn praktisch deskundige, en daarmee betrouwbare instantie die kan ondersteunen en onderzoeken waar behoefte is bij de overheid, inclusief de gemeenten. Veilig ook vooral voor melders en klagers die daar in nood of overtuiging van een misstand aankloppen, zodat ze bv. niet ten prooi vallen aan manipulaties van meerderen of bestuurders aan de top die iets te verdoezelen hebben of, nog erger, aan commerciële integriteitsadviseurs die het niet zo nauw nemen met de eigen integriteit om zich niet uit de markt te hoeven prijzen door een reputatie als iets te kritisch bureau voor de opdrachtgever. Door nogal eens het beginsel te volgen van “wie betaalt die bepaalt (mee)” is menig commercieel onderzoeker de laatste jaren uit het goede spoor geraakt qua praktijk en reputatie. Oók slachtoffer dus van de toegenomen herwaardering van het belang van integriteit, in dit geval onderzoekintegriteit, waarvoor het dus óók hoog tijd werd zo wijzen opvolgende faaldossiers uit (zo ontstond zelfs onzekerheid en vervolgens zekerheid over integriteitschendingen door onderzoekers).

Goed dat er aldus erg langzaam maar zeker een einde kan komen aan de cowboyperikelen van het zgn. repressief integriteitsonderzoek door commerciële figuren die vanuit allerlei B.V.’s opereren, al dan niet opgericht met of gekocht onder de vlag van de overheid (bv. VNG gesponsord door BZK) die daarmee de eigenlijk kwaliteitsborging verwaarloosde. De praktijk vanaf 2004, het jaar dat de VNG met een dochterbedrijf de commerciële integriteitbizz in ging, bewijst dat dat niet zo’n geslaagde operatie is geweest, kunnen we met de kennis van nu stellen, en dat wordt door deskundigen en wetenschappers in brede kring onderschreven.

Nu nog zorgen dat ook de Onderzoeksraad Integriteit Overheid die via een stichting onder BZK hangt, door een politiek bestuurder geleid wordt (een dagelijks bestuurder van een politieke partij dacht ik), en zelf de nevenfuncties niet op de site heeft staan zoals men wel voorbeeldig zou verwachten, óók inschuift in het Huis voor de Klokkenluiders en de Integriteit. Lekker duidelijk en consequent voor iedereen. Als dat gebeurt kunnen we langzaam stellen dat de Minister BZK het uiteindelijk toch nog voor elkaar heeft dat het ‘cowboygebeuren in de integriteitsonderzoek’ waarover zelfs in de Kamer meermalen gesproken moest worden langzaam tot het verleden kan gaan behoren. Kan, dus het is nog niet zover. Nog even wachten?

Eric Driessen

Sinds de decentralisatie en de beleidsvrijheid is er nog weinig integriteit over.

Ben Paulides Democratische Liberalen afd Wassenaar / Fractievoorzitter

Of BIOS of Het Huis voor de Klokkenluiders hierin wat kunnen betekenen betwijfel ik indien hun taakstelling hetzelfde blijft zoals deze nu is. Willen zij wat gaan betekenen dan zullen hun bevoegdheden nog wel wat aandacht vergen. Daarnaast betwijfel ik ook of kennis en kunde alsmede vodoende objectiviteit zelfs bij hen wel aanwezig is. De commerciele onderzoeksbureautjes die schrijven met de pen van de opdrachtgever en die zich zelf benoemde rechercheurs, moraliteitsridders, rechter noemen maar zich ook als een beul gedragen dienen per direct verboden te worden.

Deel dit artikel

Eric de Kluis

Lees meer

Opkomst in 2026 daalt zonder doelgerichte aanpak

Gros stembureaus Utrecht ontoegankelijk

Duurzame inzetbaarheid: houd personeel gezond en gemotiveerd

Gemeenten kunnen de democratie nog redden

De stem van mensen zelf laten horen

Opkomst in 2026 daalt zonder doelgerichte aanpak

Gros stembureaus Utrecht ontoegankelijk

Duurzame inzetbaarheid: houd personeel gezond en gemotiveerd

Reacties: 9