Stilte over formatie Overijssel, BBB verrast in Utrecht

Praten, praten, nog eens praten. In de meeste provincies is inmiddels een selecte groep partijen aan het onderhandelen over een nieuw provinciebestuur. Altijd met BBB, vaak met VVD, CDA, PvdA of ChristenUnie. Alleen uit het Overijsselse provinciehuis zijn nog geen vorderingen in de formatie vernomen. In Utrecht blijft het spannend, met een formatie die keer op keer dreigt vast te lopen. Afgelopen week probeerde BBB met de verrassingsbenoeming van een nieuwe verkenner een doorbraak te forceren. Daar was niet elk Statenlid blij mee.

Drenthe: stikstofsucces BBB

Het was een explosief nieuwtje, dat BBB tijdens de feestelijke installatiedag van de nieuwe Statenleden deelde. De partij zou tijdens de eerste Statenvergadering een motie indienen om onder meer de stikstofplannen controversieel te verklaren, met een stevige vertraging van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied tot gevolg. De soep blijkt niet zo heet te worden gegeten als zij twee weken geleden werd opgediend. Na kritische vragen van onder meer ChristenUnie, Volt, D66 en SP en een voorgestelde motie vóór versnelling van de stikstofplannen van Volt, D66, SP en GroenLinks, trok BBB haar plannen in. Toch boekte BBB in de formatie wel een groot stikstofsucces. Verkenner Astrid Nienhuis (VVD) stelt een coalitie van BBB, VVD, CDA en PvdA voor. Die laatste drie partijen blijken, om met BBB een college te kunnen vormen, bereid om de landelijke ‘stikstoflijn’ van 2030 los te laten.

Flevoland: praten over mensbeeld

In Flevoland wordt nog druk gesproken over de mogelijke coalitie van BBB, VVD, ChristenUnie, SGP en PVV. Het is nog geen ‘formeel formatieproces’, benadrukte de Flevolandse ChristenUnie-lijsttrekker Harold Hofstra vorige week in Trouw. De ChristenUnie wil eerst met de PVV praten over haar ‘mensbeeld’, en ziet op het gebied van natuur en milieu ook nog genoeg bespreekpunten met BBB, VVD en SGP.

Friesland: formatie loopt

Over de Friese formatie was het stil afgelopen week. Formateur Oebele Brouwer onderzoekt met BBB, PvdA, CDA en ChristenUnie de mogelijkheden voor een coalitieakkoord op hoofdlijnen.

Gelderland: sleutelen aan motorblok

Oud-minister Ank Bijleveld (CDA) is in Gelderland op zoek naar wielen voor het ‘rechtse motorblok’ van de formatie, bestaande uit BBB, CDA en VVD. Met die ‘wielen’ kan het nog alle kanten op. SGP, PvdA, ChristenUnie en JA21 schuiven aan bij de gesprekken.

Groningen: door het midden

Voor Groningen beveelt informateur Ard van der Tuuk een middencoalitie aan. BBB, PvdA, Groninger Belang en ChristenUnie zouden samen een ‘smalle meerderheidscoalitie’ kunnen vormen. In de formatieonderhandelingen spreken de partijen op initiatief van BBB ook over het aanstellen van een extra, ‘breed ondersteunde’ gedeputeerde, die zich met mijnbouw en het gasdossier moet bezighouden. Net als een aantal andere verkenners adviseert Van der Tuuk een akkoord op hoofdlijnen. Over wat er in dat akkoord zou moeten staan, debatteren Provinciale Staten aankomende maandag.

Limburg: wonden likken

In Limburg likt GroenLinks haar wonden, nadat verkenner Jan Schrijen vorige week een coalitie ‘over links’ (CDA, VVD, SP en PvdA), zonder GroenLinks voorstelde. Maar de formatie gaat door. Vrijdagmiddag werd bekend dat Limburg twee informateurs krijgt. De nieuwe toevoeging aan het formatieteam, Petra Dassen-Housen (CDA), is burgemeester van Kerkrade en werd verkozen tot Beste Lokale Bestuurder 2022. Zij moet naast voormalig verkenner Schrijen de formatie in goede banen leiden.

Er moet ‘een kennissessie met meerdere experts’ op het programma staan, om de ‘parallelle werkelijkheden’ waarin partijen leven om te vormen tot een ‘gemeenschappelijk kader’

Noord-Brabant: bijspijkercursus stikstof

In de andere zuidelijke provincie lijkt het GroenLinks en PvdA wél te lukken om elkaar vast te houden. Volgens verkenner Sacha Ausems is er ‘behoefte’ aan ‘een brede middencoalitie die de stip op de horizon vasthoudt’. Voor deze pittige klus beveelt Ausems een combinatie van BBB, VVD, GroenLinks en PvdA aan. Een (in-)formateur is nog niet benoemd. Hoe dan ook zou er volgens de verkenner in de volgende fase een bijspijkercursus stikstof, oftewel ‘een kennissessie met meerdere experts’ op het programma moeten staan, om de ‘parallelle werkelijkheden’ waarin partijen leven om te vormen tot een ‘gemeenschappelijk kader’.

Noord-Holland: doorpraten over Tata

Bernt Schneiders (PvdA) is aangewezen als tweede informateur in Noord-Holland, naast Ankie Broekers-Knol. De formatie met BBB, VVD, PvdA en GroenLinks vindt achter gesloten deuren plaats. Ongetwijfeld zullen de partijen gesproken hebben over Tata Steel. Donderdag concludeerde de Onderzoeksraad voor de Veiligheid dat de overheid de gezondheid van omwonenden van onder meer Tata Steel onvoldoende beschermt. De consequenties voor de formatie zijn nog ongewis, zeker aangezien winnaar BBB in haar verkiezingsprogramma geen standpunt over Tata Steel heeft ingenomen.

Overijssel: geen stappen

Na de riante overwinning van BBB in Overijssel, is de formatie wat minder afgetekend. Als enige provincie heeft Overijssel na (oriënterende) gesprekken nog geen verdere stappen gezet. Wanneer verkenners Wout Wagenmans (oud-wethouder Gemeentebelangen Raalte) en Jolanda Waaijer (partijloos) hun verslag presenteren, is niet bekend.

BBB wil in Utrecht 'de bal aan de voet houden'

Utrecht: plotselinge ingreep BBB

De formatie in Utrecht loopt niet van een leien dakje. Na een ‘ingewikkelde uitslag’ zaten volgens verkenner Danny de Vries (CDA) alle opties ‘op slot’. De oplossing zou mogelijk een college van BBB, GroenLinks, VVD en PvdA, met nog twee ‘vrienden’ van BBB en GroenLinks zijn. Dat bleek BBB deze week geen goed plan te vinden. De partij wil ‘de bal aan de voet houden’ en heeft op eigen houtje besloten om samen met GroenLinks met een níeuwe verkenner, Anne Lize van der Stoel (VVD), te gaan praten. Dit tot grote frustratie van andere partijen, die erop wijzen dat de opdracht aan Van der Stoel exact dezelfde is als die aan De Vries. Huib van Essen (GroenLinks) geeft aan dat zijn ‘ogen knipperden’ en dat dit niet de afspraak was. ‘Al onze antwoorden staan al in het verslag van Danny de Vries’, reageert Henriëtte Rikkoert (ChristenUnie). PvdA’er Hans Adriani verwacht ‘exact hetzelfde gesprek’ te gaan voeren met Van der Stoel. Amos de Jong (Volt) vreest met deze chaotische start vooral voor wat Utrecht de komende vier jaar nog te wachten staat.

Zeeland: geen witte rook

In Zeeland onderhandelen BBB, SGP, CDA en VVD onder leiding van voormalig verkenner, nu formateur Gerard Rabelink over de inhoud van het coalitieakkoord. Het is nog niet duidelijk wanneer we witte rook kunnen verwachten uit Middelburg.

Zuid-Holland: druk met formeren

Zuid-Holland heeft een nieuwe stap gezet in het formatieproces. Een coalitie van BBB, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA, zou volgens verkenner Fred Teeven voor de hand liggen. Inmiddels is oud-minister Arie Slob (ChristenUnie) aan de slag gegaan als informateur. Daarvoor heeft hij ruim een maand de tijd. Op 15 mei zou de opdracht afgerond moeten zijn.