In de eerste helft van 2015 zijn er 33 wethouders na een politiek conflict of vertrouwensbreuk ten val gekomen. Een van de belangrijkste politieke valfactoren in de collegeperiode 2014-2018 blijft integriteit. Verstoorde coalitieverhoudingen is een tweede belangrijke valfactor. Sinds de verkiezingen van maart vorig jaar vertrokken in totaal 141 wethouders.
Integriteit blijft belangrijke valfactor wethouders
In de eerste helft van 2015 zijn er 33 wethouders na een politiek conflict of vertrouwensbreuk ten val gekomen. De twee belangrijkste…
Dit blijkt uit het wethouderonderzoek 2015, dat op verzoek van Binnenlands Bestuur is uitgevoerd door de Collegetafel. De cijfers wijzen op een voortzettende trend dat de wethouder in de huidige collegeperiode minder snel wordt weggestuurd dan na de raadsverkiezingen van 2002, 2006, 2010.
Van het pluche
In de afgelopen zes maanden gingen acht wethouders vanwege een echte of vermeende integriteitskwestie tijdelijk of definitief van het pluche in Berkelland, Bloemendaal, Buren, Den Helder, Dronten en drie wethouders in Montfoort. Wethouders kwamen slechts sporadisch ten val vanwege andere bekende valfactoren als budgettaire fouten, zoals het financieel uit de hand lopen van een project, of een gebrekkige informatievoorziening.
Coalitiebreuk
Naast integriteit blijken verstoorde coalitieverhoudingen een tweede belangrijke politieke valfactor voor wethouders. Twintig wethouders gingen in de in de eerste helft van 2015 onderuit door een breuk in de coalitie in de gemeenten Baarn, Meerssen, Menterwolde, Oude IJsselstreek, Nijkerk, Oisterwijk, Voerendaal en Westvoorne. De aanleiding voor deze vertrouwensbreuken is divers, variërend van een gebrek aan onderling vertrouwen tot een gebrek van vertrouwen in een van de fracties en soms omdat die de overstap van voormalige oppositie- naar coalitiefractie niet weten te maken.
Geen politiek gevecht
De drie nieuwe gedecentraliseerde taken voor werk, zorg en participatie kostten geen enkele wethouder in de eerste zes maanden van 2015 de politieke kop. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat in diverse gemeenten coalitie- en oppositiepartijen hebben afgesproken dat uitvoering van de nieuwe taken voor de eigen inwoners belangrijker is dan politieke gevechten-op-leven-en-dood over een meer linkse of meer rechtse uitvoering van die nieuwe taken.
Gedeputeerde
Door een andere baan vertrokken 36 wethouders in de eerste zes maanden van dit jaar.
De hoofdreden voor een dergelijk vertrek is een benoeming voor een andere politieke functie.
Wethouders blijven gewild als gedeputeerde. Wethouders uit Amersfoort, Brunssum, Goes, Kerkrade en Venraij zijn benoemd tot gedeputeerde in hun provincie. Vier jaar geleden zijn er na de Statenverkiezingen van 2011 ook vijf wethouders benoemd tot gedeputeerde.
Burgemeesterschap
Het burgemeesterschap blijkt de aantrekkelijkste nieuwe politieke functie voor een wethouder. In de afgelopen zes maanden zijn zes wethouders tot burgemeester benoemd. Verder verdwenen negen wethouders om persoonlijke redenen uit het college, bijvoorbeeld omdat het wethoudersambt hen niet had gebracht wat ze er van hadden verwacht. Het wethouderschap paste hen toch niet, zo bleek bij voorbeeld in Arnhem en Appingedam.
Reden vertrek wethouders
| Reden vertrek | Eerste helft 2015 | Na GR* 2014 | Totaal |
| Totaal | 69 | 72 | 141 |
| Politieke vertrouwensbreuk | 33 | 18 | 51 |
| Burgemeestersbenoeming | 6 | 1 | 7 |
| Andere politieke werkkring | 10 | 0 | 10 |
| Andere zakelijke werkkring | 3 | 0 | 3 |
| Persoonlijke redenen | 9 | 6 | 15 |
| Gezondheid | 3 | 4 | 7 |
| Overlijden | 2 | 0 | 2 |
| Interim (zwangerschapsverlof) | 3 | 0 | 3 |
| Herindeling | 0 | 43 | 43 |
Bron: De Collegetafel, kennisplatform voor het openbaar bestuur / *GR = Gemeenteraadsverkiezingen
Politieke valpartijen in eerste 15 maanden na raadsverkiezingen
| Periode | Aantal wethouders |
| 2002-1e helft 2003 | 72 |
| 2006-1e helft 2007 | 71 |
| 2010-1e helft 2011 | 73 |
| 2014-1e helft 2015 | 51 |
Bron: De Collegetafel, kennisplatform voor het openbaar bestuur.
Coalitiebreuken in eerste 1,5 jaar na raadsverkiezingen
| Jaar | Aantal | Jaar | Aantal | Totaal |
| 2002 | 2 | 2003 | 9 | 11 |
| 2006 | 3 | 2007 | 8 | 11 |
| 2010 | 10 | 2011 | 20 | 30 |
| 2014 | 4 | 2015 | 9 | 13 |
Bron: De Collegetafel, kennisplatform voor het openbaar bestuur.
Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur van deze week (BB15, 24 juli)
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
En in het zo mooie Delft hebben drie colleges er achtereenvolgens een formidabele financiële puinhoop van gemaakt en de gemeenteraad van onjuiste omformatie voorzien. Schaamteloos presenteerde men een tegenvaller van 100 miljoen euro (notabene ruim 1/3 van de begroting). Onderwijl tukte de meerderheid van de gemeenteraad gewoon door en verzuimde hun controlerende taak uit te voeren. In dit geval verdienen de populistische partijen en de SP een pluim voor een kritische werk, waarbij hen vaak hoongelach ten deel viel van collega raadsleden. Op alle verzoek aan het Rijk ving men bot en nu moet men de artikel 12 status aanvragen ! En dat in een stad met een goede universiteit en relatief bloeiende lokale economie.
Ik kan de cijfers niet met elkaar rijmen. Volgens de tabel zijn 33 wethouders vertrokken door een politieke vertrouwensbreuk. In de eerste alinea staat bij dat aantal dat er sprake was van een 'politiek conflict of vertrouwensbreuk'.
Dan zijn er 8 wethouders waarbij een integriteitskwestie speelde (alinea 3) en 20 waarbij de coalitieverhoudingen fataal waren.
Als het aantal van 8 klopt, dan is de kop fout, want het is nog geen 25% van 33. Als het aantal van 33 klopt wat is er dan aan de hand met 5 resterende wethouders, want 8+20=28?
de politieke valpartijen zijn redelijk gedaald. Het lijkt erop dat er geleerd is van het verleden.
Coalitie-breuken lijken in de vroege periode iets omhoog gegaan..... Ikzelf denk dat het slagen van een nwe coalitie, bij voorbaat gebaat is bij een langdurige samenwerking van oppositieleden bijv., die dan als coalitie verder samengaan... dit heeft denk ik ook te maken met een trots..en vertrouwen onderling....wij hebben lang gevochten en laten ons niet zomaar wegvagen..., sowieso meer voor de burger gaan en zijn belangen, die op dat moment spelen cq relevant zijn. Dit zijn mijn gedachten n.a.v. eigen ervaringen recent... is niet heilig dus...