‘Herstel van vertrouwen is de sleutel’, schrijft de VNG in haar position paper voor het rondetafelgesprek over het omgaan met ‘soevereinen’ dat woensdag plaatsvindt in de Tweede Kamer. ‘Gemeenten hebben een cruciale rol in het vroegtijdig onderkennen en adequaat reageren op soevereine tendensen.’
VNG wil vertrouwen soevereinen herstellen
De VNG wil het vertrouwen van ‘soevereinen’ herstellen door onder meer gesprekken met kritische burgers te faciliteren.
Ontvankelijkheid voor complottheorieën
Gemeenten hebben een cruciale rol in het vroegtijdig onderkennen en adequaat reageren op soevereine tendensen, concludeert de VNG in haar position paper. De vereniging signaleert dat gemeenten steeds vaker worden geconfronteerd met burgers die vanuit ‘anti-institutioneel gedachtengoed’ instituties niet langer erkennen als gezaghebbend. Een deel van hen beschouwt zich als ‘soevereinen’. Volgens de VNG kan deze houding ‘ernstige gevolgen hebben voor de samenleving en de rechtsorde’. Het gedachtengoed van ‘anti-institutionele burgers’ kan leiden tot het ‘verwerpen van maatschappelijke plichten’, zoals belastingbetaling of leerplicht, en tot ‘ontvankelijkheid voor complottheorieën’.
Dubbele opgave
Gedragingen van deze groep raken steeds vaker aan de grenzen van de wet, schrijft de VNG, en gemeenten signaleren dat deze grensoverschrijdingen, en het potentieel daartoe, in toenemende mate voorkomen. De kennis over hoe hiermee om te gaan ontbreekt echter vaak, terwijl gemeenten toch ‘in de frontlinie’ staan en te maken hebben met de directe gevolgen van de houding van soevereinen. Gemeenten hebben een dubbele opgave: tijdig signaleren van het gedrag en erop handelen als het dreigt te ontaarden én het contact en vertrouwen herstellen met burgers die zich (deels) afkeren van de overheid.
Gemeenten en professionals moeten ervoor zorgen dat soevereine overtuigingen geen voedingsbodem wordt voor verdere ontwrichting.
Luisterbereidheid en sensitiviteit
Dit laatste vereist aanwezigheid, luisterbereidheid en sensitiviteit voor onderliggende zorgen, aldus de VNG. Gemeenten en professionals moeten ervoor zorgen dat soevereine overtuigingen geen voedingsbodem wordt voor verdere ontwrichting. ‘Preventie en verbinding zijn essentieel, juist in het huidige, relatief onrustige maatschappelijke klimaat met stevige geopolitieke spanningen.’ De Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) levert vanaf dit jaar expertise, praktijkkennis en instrumenten waarmee gemeenten proactief kunnen handelen. De VNG noemt hun ondersteuning ‘waardevol’. ‘Door kennis te versterken, signalen serieus te nemen en te investeren in verbinding met alle burgers, ook degenen die zeer kritisch zijn, kunnen gemeenten bijdragen aan een weerbare democratie.’
Training en bewustwording ambtenaren
Richting het rondetafelgesprek laat de VNG weten in te zetten op versterking van de lokale signaleringscapaciteit, dus onder meer training van en bewustwording van ambtenaren om soevereine uitingen tijdig te herkennen. Ook wordt kennisdeling en intervisie gestimuleerd en komt er een toolkit die voor handelingsperspectief moet zorgen bij de ‘grijze zone’, wanneer gedrag niet strafbaar is, maar wel risico’s met zich meebrengt. Naast het gebruiken van de ESS-expertise wil de VNG investeren in herstel van vertrouwen door gesprekken met kritische burgers te faciliteren ‘vanuit erkenning van hun zorgen, met het oog op verbinding en gezamenlijke verantwoordelijkheid.’
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.