Wat zijn de maatschappelijke kosten van kansspelen en wat leveren kansspelen de Nederlandse samenleving op? Uit een verkennende kosten-batenanalyse die we in opdracht van het WODC maakten, blijkt dat – gemiddeld genomen – de baten de kosten ruimschoots overtreffen.
Een groot deel van de Nederlandse bevolking neemt wel eens deel aan een kansspel. Het spelplezier is de belangrijkste baat, gevolgd door de afdrachten aan goede doelen en sport. De grootste kostenpost van kansspelen betreft de gevolgen van kansspelverslaving, zoals verslavingszorg en schuldhulpverlening. Ook kan problematisch gokken leiden tot een lagere arbeidsproductiviteit en tot problemen op het gebied van financiën en relaties.
De meest recente cijfers over de landgebonden markt die niet sterk door Corona zijn vertekend, dateren van 2019. Voor de hele kansspelmarkt in 2019 was het saldo ruim 2 miljard euro. Dit is het verschil van 3,2 miljard euro aan totale baten en 1,2 miljard euro aan kosten.
Let op verschillen tussen kansspelen en spelerstypen
Het gemiddeld positieve saldo van kosten en baten is scheef verdeeld. Loterijen hebben het grootste positieve saldo door hoge afdrachten en kleine risico’s op kansspelverslaving. De andere legale kansspelen hebben een kleiner positief saldo, terwijl illegale kansspelen de welvaart zelfs verlagen. Voor spelers met een hoog risico op kansspelverslaving overstijgen de maatschappelijke kosten van problematisch speelgedrag de baten. Deze relatief kleine groep hoog-risicospelers verdient daarom zorg en aandacht. Ook mogen matig-risicospelers niet afglijden naar ernstigere vormen van speelgedrag.
De regulering van online kansspelen heeft een positieve invloed op het kosten-baten saldo
Sinds in 2021 het online gokken is gereguleerd, zijn het consumentensurplus en de positieve belastingeffecten in 2022 met ongeveer een half miljard euro meer toegenomen dan de maatschappelijke kosten van kansspelverslaving en overheidskosten.
Mogelijk gebruik van het onderzoek
Het onderzoek is bruikbaar voor kosten-batenanalyses van mogelijke beleidsveranderingen, en biedt input voor de evaluatie van de wet Kansspelen op afstand. We doen daarnaast aanbevelingen voor onderzoek naar speelgedrag van consumenten, betere registratie rondom schuldhulpverlening en zelfdoding, en nieuw onderzoek naar de criminaliteit en illegaliteit rondom kansspelen.