Werklozen toch aan de slag in thuiszorg

In verschillende gemeenten werken  bijstandsgerechtigden als vrijwilliger voor welzijns- en thuiszorgorganisaties. Vooralsnog als tegenprestatie voor hun uitkering. Professionals in de thuiszorg blijken her en der toch te worden vervangen door mensen zonder werk. Er wordt in menig gemeente al mee geoefend.

Storm van protest

Het Deventer voorstel van wethouder Margriet de Jager (Deventer Belang) werklozen in te zetten in de thuiszorg mondde onlangs uit in een storm van protest. Zij stelde voor professionals in de thuiszorg uit het oogpunt van bezuinigingen geleidelijk aan te vervangen door vrijwilligers en werklozen. Ook persoonlijke verzorging als wassen, aankleden, medicijnverstrekking en het verwisselen van katheterzakjes zou straks door vrijwilligers kunnen worden gedaan, stelde zij.

Beleisvrijheid gemeenten

Tweede-Kamerleden reageerden geschokt en de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) vreesde dat Deventer geen uitzondering zou blijven en dat de ‘totale beleidsvrijheid van gemeenten‘ zou leiden tot ‘nog meer gekkigheid’. Staatssecretaris Van Rijn (Volks­gezondheid, Welzijn & Sport, PvdA) schreef de Tweede Kamer dat de Deventer aanpak nadrukkelijk niet in overeenstemming is met de manier waarop de langdurige zorg volgens hem moet worden hervormd.

Aanvullende zorgtaken

Uit een reportage in Binnenlands Bestuur blijkt dat er bij andere gemeenten er echter al op redelijke schaal mee wordt geoefend. In het kader van de verlangde tegenprestatie werken in verschillende gemeenten al langer bijstandsgerechtigden als vrijwilliger voor welzijns- en thuiszorgorganisaties. Meestal gaat het daarbij om ‘aanvullende zorgtaken’ als een ommetje maken of boodschappen doen met een cliënt. Maar iemand helpen bij het naar de wc gaan of het verwisselen van een buisje in de beademingsapparatuur, dat kan er wel degelijk bij horen.

Omgaan met ziektebeelden

Zo heeft in Spijkenisse heeft een groep van twintig langdurig werklozen een training gevolgd tot ‘respijtzorger’ ofwel mantelzorgondersteuner, en is vervolgens onder de hoede van een aantal welzijnsorganisaties als vrijwilliger aan het werk gegaan. Jolande Elferink van Movisie verzorgde de training, twintig bijeenkomsten verspreid over twee jaar. De deelnemers leerden er behalve allerlei vaardigheiden ook om te gaan met bepaalde ziektebeelden zoals dementie, en hoe ze hun eigen grenzen konden bewaken. Het ging om een groep langdurig werklozen met veel problemen. ‘Een aantal had lichamelijke aandoeningen, en er waren ook deelnemers bij met een psychiatrische achtergrond en mensen met een taalachterstand. Velen liepen bij de Voedselbank’, aldus Elferink.

Niet de goede uitstraling

Ze gaat binnenkort in andere gemeenten soortgelijke projecten begeleiden. Ze benadrukt het belang van een zorgvuldige selectie. ‘We hebben mensen afgewezen die zich vrijwillig hadden aangemeld, maar die wij niet de goede uitstraling vonden hebben.’ Verder adviseert ze gemeenten om welzijnsorganisaties in een vroeg stadium erbij te betrekken en om de respijt­zorgers in spe te laten beginnen in groepsverband zodat er de eerste tijd nog toezicht is. Ten slotte wijst ze erop dat zorgvrager en respijtzorger bij elkaar moeten passen: ‘Een goede match is wezenlijk.’

Lees de hele reportage in Binnenlands Bestuur nr. 16