Advertentie
sociaal / Nieuws

Schouten wil schuldhulp verbeteren

Er zijn nog veel vragen over waar het precies fout gaat in de schuldhulpverlening, ziet lector Schulden & Incasso Nadja Jungmann.

28 maart 2022
schulden-bureaucratie.jpg
Shutterstock

De schuldhulpverlening moet beter, vindt minister Carola Schouten (Armoedebeleid). Te weinig mensen vinden hun weg naar hulp en de trajecten duren vaak te lang. Naar aanleiding van een onderzoek naar mogelijke verbeteringen aan het stelsel, gaat ze met een aantal concrete maatregelen aan de slag.

Teamleider Planning & Control

JS Consultancy
Teamleider Planning & Control

Projectleider Laktool en iBabs S12

JS Consultancy
Projectleider Laktool en iBabs S12

Nieuwe taken

Dat kan betekenen dat gemeenten er nieuwe taken bij krijgen. Zo wil minister Schouten (ChristenUnie) dat gemeenten inwoners met problematische schulden gaan begeleiden bij het aanvragen en doorlopen van een wettelijk schuldsaneringstraject. Daarnaast moeten alle gemeenten aan het Kwaliteitskader schuldhulpverlening gaan voldoen. Ook gaat de minister een wetsvoorstel indienen om een verplichte reactietermijn voor schuldeisers in te voeren, hoewel die maatregel volgens de onderzoekers juridisch ingewikkeld is en bovendien niet echt noodzakelijk.

Aandacht

De verbeteringen komen voort uit een onderzoek, uitgevoerd door Regioplan, dat minister Schouten liet doen naar mogelijkheden om de schuldhulpverlening te verbeteren. De onderzoekers keken met name naar ideeën die de Tweede Kamer heeft aangedragen. 'Het is mooi dat er in de Tweede Kamer aandacht is voor het gegeven dat ons stelsel niet goed functioneert', vindt Nadja Jungmann, lector Schulden & Incasso aan de Hogeschool Utrecht en medeauteur van het onderzoek.

'De vraag is: gaat dit genoeg zijn?’

Nadja Jungmann

Draagvlak

De onderzoekers keken naar de juridische haalbaarheid van verschillende ideeën, maar betrokken ook schuldenaren, schuldeisers, schuldhulpverleners en andere professionals bij het onderzoek om te achterhalen of er draagvlak is voor de voorgestelde maatregelen. Vier maatregelen zijn volgens de onderzoekers de moeite waard om verder uit te werken.

Instroom

Twee daarvan hebben betrekking op de Wsnp, het wettelijke schuldsaneringstraject dat wordt ingezet als een minnelijke schuldregeling niet mogelijk is. 'We zien al jaren dat de instroom in de Wsnp daalt', legt Jungmann uit. Dat is zorgwekkend omdat de daling niet wordt gecompenseerd door meer hulp vanuit het minnelijke traject, en de omvang van problematische schulden in Nederland nauwelijks lijkt te dalen. ‘Per saldo komen dus steeds minder burgers in aanmerking voor een schuldenvrije toekomst’, concludeerde de Nationale ombudsman al in 2020.

Kosten

Om de instroom naar het wettelijke schuldentraject te verbeteren, wil minister Schouten dat gemeenten hun klanten in de schuldhulpverlening, waar dat nodig is, gaan begeleiden naar de Wsnp. Ook tijdens het traject zelf moet de gemeente begeleiding blijven bieden. Dat gebeurt in sommige gevallen al, maar nog niet overal. Minister Schouten wil daarom met gemeenten bespreken hoe die begeleiding standaard kan worden aangeboden. De minister zegt daarbij nog niets over de extra kosten die de nieuwe taken met zich meebrengen.

Vakmanschap

Verder wil minister Schouten dat gemeenten het Kwaliteitskader schuldhulpverlening van de NVVK, de vereniging van schuldhulpverleners, gaan hanteren. Dat betekent dat de gemeentelijke schuldhulpverlening elke drie jaar een audit krijgt van onafhankelijke certificeerders. 'Het kwaliteitskader schuldhulpverlening zorgt voor continue verbetering van de dienstverlening en het vakmanschap van de hulpverleners', verwacht de minister.

‘Dit zijn beperkte ingrepen op een stelsel waar nog best een aantal vragen liggen.’

Nadja Jungmann

Overheidsincasso

De vierde maatregel die het Regioplan-onderzoek aanbeveelt voor uitwerking wordt niet meteen door minister Schouten onderschreven. Die heeft betrekking op de preferente positie van de overheid als schuldeiser, waardoor de overheid voorrang krijgt bij de aflossing van schulden in een schuldentraject. Afstappen van die uitzonderingspositie kan ervoor zorgen dat private schuldeisers sneller meewerken met een schuldregeling, omdat ze er meer aan overhouden. Minister Schouten verbindt nog geen concrete actie aan die aanbeveling uit het onderzoek, maar wil de maatregel wel 'betrekken bij de ambitie uit het regeerakkoord om te zorgen voor een betere, verantwoorde overheidsincasso met oog voor de menselijke maat'.

Onzichtbare mechanismen

'De maatregelen die we hebben onderzocht, zijn belangrijk', zegt Jungmann. 'Maar de vraag is: gaat dit genoeg zijn? Dat kan ik niet beantwoorden. Maar ik weet wel: dit zijn beperkte ingrepen op een stelsel waar nog best een aantal vragen liggen. Hoe komt het nou dat nog maar één op de zes mensen met problematische schulden hulp krijgt?' Daarom zou er eigenlijk meer onderzoek moeten komen naar de onderliggende oorzaken die ervoor zorgen dat mensen nog te weinig hulp krijgen bij hun schulden, vindt Jungmann. 'Zijn er onzichtbare mechanismen die een rol spelen, zoals schaamte of wantrouwen in de overheid? Het ontbreekt ons nog aan kennis daarover.'

Reactietermijn

Minister Schouten wil ook een maatregel ter hand nemen die de onderzoekers juist als weinig kansrijk bestempelen. Namelijk: een verplichte reactietermijn voor schuldeisers. Dat moet ervoor zorgen dat een enkele schuldeiser die niet reageert op een verzoek voor een schuldregeling niet het hele proces kan stilleggen. Professionals geven echter aan dat er al alternatieven zijn om weigerende schuldeisers mee te krijgen, en dat een wettelijke reactietermijn bij kleine schuldeisers niet goed zou kunnen vallen. Ook is een dergelijke maatregel juridisch complex, omdat het mogelijk inbreuk maakt op het Europese eigendomsrecht. Toch wil minister Schouten de verplichte reactietermijn gaan invoeren, en brengt ze een wetsvoorstel in consultatie om dat te doen. Overigens zette het vorige kabinet, op verzoek van de Tweede Kamer, dat proces al in gang.

Kleine ondernemers

Een laatste opvallende bevinding uit het onderzoek: de Tweede Kamer vroeg, naar aanleiding van een motie van de VVD, om te verkennen hoe kleine ondernemers beter beschermd kunnen worden tegen financiële problemen wanneer zij schuldeiser zijn en een groot deel van een vordering op een schuldenaar moeten opgeven. Maar de onderzoekers vragen zich af welk probleem daarmee zou worden bestreden. Jungmann: 'Wij hebben geen bronnen gevonden waaruit blijkt dat kleine ondernemers inderdaad in de problemen komen doordat ze meewerken aan een schuldregeling.'

Reacties: 3

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Hielco Wiersma
Het stelsel voor de schuldhulpverlening zal vooral verbeteren als de sociale uitkeringen op een beter leefbaar niveau worden gebracht. Een ministerie voor schuldhulpverlening is feitelijk een idiote oplossing voor vooral door de politiek zelf gecreëerde problemen.
Antonia Rommen van der Kroft
Een probleem is dat mensen niet de weg kiezen van de minnelijke schuldhulpverlening, de kostendelernorm. Hierbij stelt de overheid dat men samen de kosten kan delen. De overheid heeft nu dan wel de leeftijd verhoogd naar 27 jaar maar daar is het probleem alleen maar mee verlegd. In sommige gemeentes is de wachttijd op een woning 18-22 jaar. Ander probleem is dat men voor de kostendelernorm in een zorgrelatie zat bv. Daar heb je ook geen recht van toeslagen bv anw -heb je een zorg-relatie met bv je broer die mv gehandicapt is. En verlies je je partner dan krijg je dus bij uitzondering een zorgrelatie, dan moet je dus voor de anw meer als 55% arbeidsongeschikt zijn. Echter de belastingdienst stelt vervolgens dat je geen alleenstaande ouder bent, dus geen alleenstaande ouderkorting en ga zo maar door. Afhankelijk vh overlijden partner en hoelang de zorgrelatie duurt.. en men door gaat vd kostendelernorm kom je steeds verder in de problemen. Echter die problemen werken ook door voor je kind/later jong volwassene te noemen. Schuldenproblematiek loopt op, echter ga je niet voor hulp. Simpelweg omdat je je kind meeneemt in een schuldentraject, dit terwijl je kind al niet kan sparen want hij valt onder de regels van de bijstand... omdat de ouder gehandicapt is en zorgbehoevend. Als het kind ook zorgbehoevend is.... dan lopen de schulden nog harder op. Het zou dan ook fijn zijn, wanneer er een max aantal jaren ad kostendelernorm/zorgrelatie zou worden verbonden. Ik ben het dan ook volledig eens met de reactie van Dhr Hielco Wiersma. De politiek creëert de problemen, zorg er dan ook voor dat ze worden opgelost. ( 21 jaar wordt ik al gekort, 26 jaar mantelzorger 80-100% afgekeurd zorgbehoevend/kind chr. ziek)
Hielco Wiersma
Mede vanwege de gigantische inflatie gaat het schuldenvraagstuk de komende maanden in omvang zéér fors toenemen. Schuldhulpverlening is/kan een goed instrument zijn om dat te begeleiden, maar in de gegeven situatie wordt dit zonder afdoende maatregelen van het Kabinet Rutte IV het paard achter de wagen spannen.
Schuldhulpverlening en voedselbanken moeten trouwens helemaal niet of nauwelijks nodig zijn als de laagste inkomens en een fors deel van de middeninkomens maar voldoende preventief via hogere uitkeringen en pensioenen worden gecompenseerd.
Na meer dan 13 (!!!) jaar -en niet 10 jaar zoals CU-minister Schouten gisteravond in OP1 suggereerde- eindelijk weer eens indexering van de aanvullende pensioenen is dringend noodzakelijk. Op basis van de huidige pensioenwetgeving (het beste pensioenstelsel ter wereld met ca. E 1,8 biljoen vermogen) had indexering al veel eerder kunnen plaatsvinden. Maar deze wetgeving is ondertussen door het toepassen van chantagepolitiek (= machtsmisbruik volgens de Algemene Wet Bestuursrecht ) speelbal geworden van de meeste politieke partijen. Via aanpassingen in de huidige pensioenwetgeving zouden wetswijzigingen en aanpassing van het Financieel Toetsingskader al veel eerder hebben kunnen plaatsvinden. En.....dan was zelfs deze minister en haar ministerie overbodig geweest.
Advertentie