Oog voor passie

De uitweg uit de dilemma’s en paradoxen die dit verwachtingspatroon oplevert, moeten we volgens Jan de Kramer - voormalig voorzitter van de Vereniging Directeuren Publieksdiensten - niet zoeken in nog meer structurele ingrepen, maar in het besef dat de overheid ook bestaat uit mensen met een eigen geschiedenis, gewoonten en denkbeelden.

Reorganisaties en de invoering van nieuwe organisatiemodellen bieden volgens de auteur geen antwoord op de vraagstukken van de moderne informatiesamenleving. En tot een wezenlijk ander gedrag van ambtenaren leiden al die veranderingen al evenmin, om nog maar te zwijgen over de kansen van de overheid om het vertrouwen van de burgers terug te winnen. Managers en leidinggevenden die de klassieke overheid willen aanpassen aan de eisen van de informatiesamenleving dienen juist oog te hebben voor de betrokkenheid en de passie van de ambtenaren en professionals in de eigen organisatie.

Want, zo meent De Kramer, ‘het welslagen van veranderingsprocessen hangt af van het vertrouwen dat men heeft in elkaar, management in mede-werkers en omgekeerd, en politici in ambtenaren.’ Dat De Kramer - met dertig jaar gemeentelijke ervaring op gebieden als zorg, welzijn, rampenbestrijding en dienstverlening - pleit voor veranderingen met oog voor de werkvloer, is logisch.

Echte veranderingen kunnen volgens de auteur alleen succesvol zijn als managers en leidinggevenden begrijpen hoe de cultuur van de organisatie in elkaar zit en de top geïnteresseerd is in de drijfveren van de professionals en ambtenaren. En als er problemen in de organisatie moeten worden opgelost, moeten daarvoor niet automatisch de kopmannen van de klassieke bureaucratische hiërarchie in aanmerking komen, maar vooral ook die ambtenaren die enthousiasme en creativiteit uitstralen.

De overheid is ook maar een mens is geen pleidooi voor grote, revolutionaire ingrepen, maar houdt rekening met de normale werkwijze van ambtenaren en professionals. De Kramers boek past daarmee in de trend die afrekent met de alleenzaligmakende prestatiesturingsmodellen van het New Public Management uit de jaren negentig.

Henk Bouwmans, redacteur Binnenlands Bestuur

Jan de kramer, De overheid is ook maar een mens, SDU uitgevers, Den Haag, 2009, 101 pagina’s, ISBN 978 80 123219 0, € 18,50.