Worstelen met cliëntondersteuning

Gemeenten zijn wettelijk verplicht om onafhankelijke cliëntondersteuning aan te bieden aan inwoners die zorg en/of ondersteuning nodig hebben. De variëteit is groot, één recept is er niet en de (on)bekendheid blijft een worsteling.

Niet goed vindbaar

De in de Wmo 2015 vastgelegde verplichting om onafhankelijke ondersteuning te bieden is nog niet in alle gemeenten goed georganiseerd. Het aanbod is versnipperd, niet altijd goed vindbaar en niet goed herkenbaar. In de uitvoering kan het beter. Om een betere bekendheid aan onafhankelijke cliëntondersteuning te geven is vorig jaar het project Koplopers Onafhankelijke Cliëntondersteuning van start gegaan. ‘De veertien gemeenten die tot de koplopers behoren, hebben het nog niet allemaal perfect geregeld, maar hebben het onderwerp hoog op de agenda staan en bieden onafhankelijke cliëntondersteuning op een innovatieve manier aan’, vertelt Joost de Haan, projectmedewerker informele zorg bij Movisie, die het project begeleidt.

Koplopergemeenten

Den Haag en Stichtse Vecht behoren tot die zogeheten koplopergemeenten. Beide gemeenten hebben de onafhankelijke cliëntondersteuning op een geheel eigen wijze ingericht. Zo heeft Den Haag de ondersteuning in de wijken, dichtbij de mensen georganiseerd, vooral via Servicepunten XL waar zowel beroepskrachten als vrijwilligers en ervaringsdeskundigen onafhankelijke cliëntondersteuning bieden. Stichtse Vecht biedt net zoals Den Haag onafhankelijke cliëntondersteuning ‘levensbreed’ aan, maar heeft vier aanbieders gecontracteerd die cliëntondersteuning bieden, om zo cliënten keuzevrijheid te geven. ‘En zo heeft elke koplopergemeente wel een aspect waar andere gemeenten minder ver in zijn of minder aandacht voor hebben’, aldus De Haan.

Oerwoud

‘We zetten cliëntondersteuning heel breed in. Ook hebben we bewust gekozen voor de combinatie van beroepskrachten en vrijwilligers’, vertelt Raymond Hamar de la Brethonière, beleidsmedewerker cliëntondersteuning van de gemeente Den Haag. 'Iedereen heeft zijn eigen kwaliteit. Soms is het fijn als je iemand naast je hebt staan die je het gevoel geeft dat je er niet alleen voor staat. Een ander moment heb je iemand nodig die je heel concreet helpt in dat oerwoud van regels.’

Preventief

Stichtse Vecht heeft de onafhankelijke cliëntondersteuning op een andere manier georganiseerd. ‘Wij willen dat cliëntondersteuning laagdrempelig, dichtbij en vindbaar is voor de mensen. Cliëntondersteuning heeft een preventief karakter en is informatief en ondersteunend. Die uitgangspunten kom je in veel gemeenten tegen, maar wij vonden het daarnaast belangrijk dat de inwoners keuzevrijheid hebben om zelf een cliëntondersteuner te kiezen’, vertelt Fred Nieuwesteeg, beleidsadviseur van Stichtse Vecht.

Veel smaken

Op de slotconferentie van het Koplopersproject, eind juni, werd weer duidelijk dat er veel smaken zijn als het gaat over cliëntondersteuning. ‘De Wmo biedt veel ruimte, maar dat maakt het ook wel lastig’, vertelt De Haan van Movisie. ‘Waar begint cliëntondersteuning en waar houdt het op? Soms bieden gemeenten het heel smal aan, door bijvoorbeeld alleen ondersteuning te bieden bij keukentafelgesprekken, soms wordt ook kortdurende hulp geleverd. Soms is het alleen een informatievraagbaak, soms schurkt het aan tegen hulpverlening. Gemeenten zijn op zoek naar wat werkt en wat niet. Naast de invulling en afbakening van de ondersteuning, zijn onafhankelijkheid en bekendheid thema’s waar veel gemeenten nog mee worstelen.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 15 van deze week (inlog).