Rekentool toont herkomst tekort BUIG-budget

Met een rekentool kunnen gemeenten in één oogopslag meerjarig hun overschotten en tekorten zien op de BUIG. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen het macro-effect en de verdeling. ‘Je kunt bijvoorbeeld zien dat Amsterdam en Den Haag allebei last hebben van een ontoereikend macrobudget, maar dat Amsterdam gunstig scoort op het verdeelmodel en Den Haag juist niet.'

Meerjarig overzicht

De tool vertaalt een bestand dat het ministerie van SZW op zijn website heeft staan naar een meerjarig overzicht per gemeente en een uitsplitsing naar macrobudget en verdeling (vanaf 2004). Zo is de uitkomst voor de gemeente Amsterdam dat tekorten in de afgelopen jaren kunnen worden teruggevoerd op een ontoereikend macrobudget. ‘Zo’n gemeente zal dan niet snel pleiten voor een andere verdeling, maar wel voor een hoger macrobudget', zegt Martin Heekelaar, sectorleider werk & Inkomen van toolontwikkelaar Berenschot.

Verdeelmodel gunstig voor Amsterdam

Maar het verdeelmodel pakt voor Amsterdam juist gunstig uit. ‘Voor Den Haag zie je iets anders interessants. Daar zie je dat de verdeling aanvankelijk gunstig was en nu flink negatief uitpakt.' De gemeenten Den Haag en Amsterdam zijn allebei kritisch op de financiering en vinden elkaar op het tekortschietende macrobudget, maar ten aanzien van het verdeelmodel hebben ze dus eigenlijk een tegengesteld belang.

Grote verschillen

Peter Dingemanse, manager/controller bij Orionis Walcheren, gemeenschappelijke regeling van de gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen, vindt dat de tool op een gemakkelijke manier laat zien hoe BUIG-budgetten zich hebben ontwikkeld in de loop der jaren. ‘Je krijgt een breder perspectief. Wij werken voor verschillende gemeenten, dus dat is heel handig. Je ziet grote verschillen in saldo in uitkeringen. Er is goed zichtbaar dat er iets niet goed zit in het verdeelmodel.’ 

Onvoldoende vergoeding rijk
Verder is goed zichtbaar dat overschot en tekort zijn uitgesplitst in twee delen, vindt Dingemanse. ‘Volgens het rijk is er voldoende macrobudget, maar dat romen ze weer af met vangnetuitkeringen. Ook is het aantal bijstandsuitkeringen hoger dan waar het rijk vanuit ging. Je kunt bij een tekort meteen zien dat het rijk niet voldoende vergoeding geeft. Een deel van het tekort ligt dus niet aan het eigen beleid en de uitvoering van gemeenten.’ 

Crisis
De invloed van de crisis is goed zichtbaar, constateert Dingemanse. Er is in 2007 een meerjarige afspraak gemaakt over de rijksvergoeding. De tekorten lopen door de crisis enorm op. Maar er waren meerjarige afspraken, dus de tekorten lopen op tot 2011. In 2012 trekt het bij, omdat door een beleidsverandering de systematiek is veranderd.’

Tekort hoger dan verwacht
Het meest valt op dat de rijksvergoeding voor de gemeente Vlissingen de laatste twee jaar heel erg naar beneden ging. Vlissingen is een van de grootste dalers en tekortgemeenten. 'Dat kan niet kloppen. Als je één beleid en uitvoering hebt zouden tekorten op Walcheren procentueel gelijk moeten zijn, maar dat is niet zo. Ik wist over het tekort op de rijksvergoeding, maar dat blijkt 6 procent te zijn. Dat is hoger dan ik had verwacht.’