Gemeenten houden fors over op zorg

De gemeente Overbetuwe houdt 2 miljoen euro over van de ruim 26,5 miljoen euro die was begroot voor de uitgaven in het sociaal domein. Teylingen houdt van 14,8 miljoen voor zorg 1,7 miljoen euro over. De positieve saldi worden voer voor discussie.

Deurne heeft een plus van 2,3 miljoen euro op het zorgbudget, Laarbeek enkele tonnen. Het is slechts een greep uit de eerste cijfers die gemeenten naar buiten brengen met betrekking tot de zorgkosten over 2015, maar de trend is duidelijk: gemeenten houden geld over – en soms flink ook. Een totaaloverzicht valt nog niet te geven, omdat lang niet alle gemeenten de jaarcijfers op een rij hebben. Financieel deskundigen durven op basis van wat ze tot nu toe hebben gehoord en gezien wel al te stellen dat de grootste overschotten worden geboekt op de post Wmo.

Met betrekking tot de jeugdzorg is het beeld wisselender, maar van de eerder gevreesde megatekorten lijkt vrijwel nergens sprake. Marjanne Sint, voorzitter van de Transitie Autoriteit Jeugd, zegt in een interview met Binnenlands Bestuur de indruk te hebben dat gemeenten redelijk met hun jeugdzorgbudgetten uitkomen en dat instellingen niet worden afgeknepen. ‘Er is geen sprake van een race to the bottom’, aldus Sint. ‘We horen overal een klein minnetje en klein plusje, incidentele uitschieters daargelaten.’

Reserveren
Accountant Rein-Aart van Vugt (Deloitte) kan het beeld van overschotten op de Wmo-budgetten alleen maar bevestigen. Hij signaleert ‘een landelijk beeld’ waarbij tot dusverre in meer dan 75 procent van de gevallen sprake is van (forse) overschotten op het Wmo-budget en dat bij de Jeugdwet het beeld fifty-fifty is van gemeenten waar geld wordt overgehouden en gemeenten die tekort komen. Barneveld bijvoorbeeld meldt een voordeel van 3,3 miljoen op de zorgtaken. Op de post Wmo hield de gemeente 4,4 miljoen euro over, de jeugdzorg kostte daarentegen afgelopen jaar 1,1 miljoen euro meer dan verwacht. De gemeente reserveert het overgehouden geld voor de zorg, omdat de gemeente rekening zegt te moeten houden met flink minder rijksgeld de komende jaren. Barneveld kent relatief veel jongeren die dure extra zorg nodig hebben. Vanuit Den Haag heeft de gemeente de toezegging in de toekomst te worden gecompenseerd voor deze kosten voor jongeren die niet uit de gemeente komen, maar die regeling is nog geen feit.

Ook Scherpenzeel, dat op de jeugd- en zorgbudgetten ruim 4 ton over houdt, voegt het geld toe aan de reserve sociaal domein. Dat zal volgens de verantwoordelijk wethouder nodig zijn vanwege een neerwaartse bijstelling door het rijk. Dat laat op het budget jeugdzorg voor 2016 nu al een verwacht tekort zien van 140.000 euro. Teylingen voegt het overschot van 1,7 miljoen euro eveneens toe aan een buffer om toekomstige tekorten in het sociaal domein te kunnen betalen.

Discussie
Wat betekenen de overschotten? Een eenduidig antwoord op die vraag is lastig te geven. Dat ze aanleiding geven tot discussie lijkt duidelijk. Het zal koren op de molen zijn van degenen die vinden dat het rijk toch nog te ruimhartig is geweest richting gemeenten. Criticasters op de gemeentelijke bezuinigingen op het sociaal domein kunnen in de hoge positieve saldo’s de onderbouwing van hun noodkreet zien dat gemeenten te ver zijn doorgeslagen met het versoberen van de sociale voorzieningen. Met argusogen zullen veel gemeenten naar Den Haag kijken.

Zien ze daar in die gunstige jaarcijfers ruimte om gemeenten extra te korten? Veel gemeenten zullen de stelling betrekken dat nog een slag om de arm moet worden gehouden, omdat lang niet alle rekeningen over 2015 binnen zijn. Maar ook het rijk zelf kan onderwerp van discussie en onderzoek worden. De overschotten kunnen er evengoed op wijzen dat de verantwoordelijke ministeries, toen die nog verantwoordelijk waren voor de zorgtaken, veel te kwistig zijn geweest in het verstrekken van bijdragen.