Brief Van Ark schiet D66 in verkeerde keelgat

Tweede Kamerlid Rens Raemakers (D66) heeft geen goed woord over voor de brief waarin staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) aankondigt dat zij gaat optreden tegen gemeenten die de tegenprestatie en de taaleis in de bijstand niet handhaven. ‘Misplaatst en onnodig’, vindt Raemakers het dreigement.

‘Inburgeringsbeleid VVD faalde jaren’

Raemakers reageert op Twitter fel op de brief van Van Ark. Hij vindt het niet kunnen dat Van Ark gemeenten dreigt te straffen voor de uitkomsten van ineffectief Haags beleid. ‘Inburgeringsbeleid VVD faalde jaren’, schrijft hij. ‘Daarom spreken te weinig mensen goed Nederlands, en wachten gemeenten met taaleis tot inburgering op orde is.’ In een korte toelichting voor Binnenlands Bestuur zegt Raemakers dat hij zich vooral heeft geërgerd aan Van Arks uitlating in De Telegraaf waarin zij expliciet duidde op ‘wettelijke of financiële maatregelen’ tegen gemeenten die de letter van de wet niet volgen.

Tekorten BUIG en jeugd

‘Ik vind de woorden van de staatssecretaris in de brief en in De Telegraaf misplaatst en onnodig. Misplaatst omdat het landelijk inburgeringsbeleid jarenlang niet op orde was. Nu komt er beter beleid en gemeenten wachten daar, denk ik, terecht op voordat zij verder gaan met het handhaven van de taaleis. Daarnaast vind ik de uitlatingen onnodig omdat de staatssecretaris nog in gesprek moet gaan met gemeenten over de manier waarop zij handen en voeten gaan geven aan de taaleis. Gemeenten hebben het financieel al zwaar door de tekorten op de BUIG-budgetten en de jeugdzorg. Om dan zo’n dreigement te uiten vóórdat je in gesprek gaat, vind ik onverstandig.’

Decentrale taak

Wat de uitspraak van Van Ark over de tegenprestatie betreft, wijst Raemakers erop dat de uitvoering van de Participatiewet een decentrale taak is. ‘Ik snap niet zo goed dat de staatssecretaris zich hier zo druk om maakt. Het is natuurlijk belangrijk dat iedereen met een afstand tot de arbeidsmarkt goed gecoacht wordt, maar de tegenprestatie heeft sterke negatieve bijklank. Gemeenten hebben dan ook de ruimte om zelf te bepalen hoe zij ermee omgaan. Zij moeten de tegenprestatie opnemen in hun verordening, maar hebben in individuele gevallen de keuze om andere interventies waarvan het nut bewezen is, toe te passen. Er zijn ook gemeenten die de tegenprestatie gewoon anders noemen.’  

‘Waar een wil is, is een weg’

De Rotterdamse oud-wethouder werkgelegenheid en economie Maarten Struijvenberg (Leefbaar Rotterdam) vindt dat zowel de wet taaleis als de tegenprestatie qua uitvoering en handhaving ‘niet de makkelijkste wetten’ zijn, maar vindt het terecht dat Van Ark dreigt op te treden tegen gemeenten die de wet niet uitvoeren. Struijvenberg, die zich als wethouder sterk met de twee thema's profileerde en inmiddels weer raadslid voor de leefbaren is: ‘Met de invoering van de wet taaleis is geen extra geld voor re-integratie naar de gemeenten gegaan, maar dat is nog geen excuus om de handschoen niet op te pakken. In de Wet taaleis staat dat bijstandsgerechtigden die de taal niet machtig zijn hun best moeten doen en dat gemeenten bij het uitblijven van die inspanning de uitkering mogelijk verlagen of intrekken. De bewijslast daarvoor ligt bij de gemeenten, wat me terecht lijkt bij zo’n zware maatregel. Dus wat wij afgelopen jaren in Rotterdam hebben gedaan, is dat we de meest bemiddelbaren op taalcursus hebben gestuurd en dat we presentielijsten hebben bijgehouden. Waar een wil is, is een weg.’

‘Geen excuus’

‘Hetzelfde geldt voor de tegenprestatie’, aldus Struijvenberg. ‘De participatiebudgetten mogen best wat ruimer zijn, maar ze zijn er. Ik heb het mijne in mijn ambtstermijn ook omlaag zien gaan en heb de tegenprestatie toch uit laten voeren. Wederom; waar een wil is, is een weg. De tegenprestatie is bedoeld voor moeilijk bemiddelbare en langdurig bijstandsgerechtigden. Primair is dat zij wat terug doen voor de samenleving, maar ook zien we dat het sporadisch tot uitstroom leidt in deze redelijk kansarme groep . Dat is dan een secundair doel, maar het kan dus wel degelijk helpen. Er is volgens mij in ieder geval geen excuus om de tegenprestatie niet in de verordening op te nemen óf uit te voeren.’