Kwart vrouwen in subtop Rijk

In de echte top komt het diversiteitsbeleid naar sekse minder van de grond. Zo is het aantal vrouwelijke secretarissen-generaal en Directeuren-generaal zelfs licht gedaald (van bijna 25 procent op 1 januari 2009 naar ruim 21 procent op 31 december 2009). Vrouwen vertrokken en mannen zijn benoemd. Traditionele ‘mannendepartementen’ als Defensie en Verkeer & Waterstaat zijn met nul topvrouwen nog steeds hekkensluiters. Lijstaanvoerder in positieve zin is Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen, met de helft vrouwen in de ambtelijke top. Voor het topmanagement gelden geen streefcijfers.

Volgens André Westra, woordvoerder van het Bureau Algemene Bestuurs Dienst (ABD), is het ‘glazen plafond gebroken.’ De succesfactor is volgens hem gerichte sturing vanuit de ambtelijke en politieke top: ‘Dat het nagenoeg gelukt is om de kabinetsdoelstelling van een kwart vrouwen op management- en strategische concernfuncties te halen, laat zien dat traditionele barrières worden opgeruimd.’

Op dit functieniveau wordt volgens hem bij vacatures bij gelijke geschiktheid expliciet de voorkeur gegeven aan een vrouw. Bij het vervullen van vacatures zoekt de ABD vaak binnen het eigen bestand. De dienst doet meestal haar eigen headhunting, maar schakelt tevens gespecialiachterweseerde bureaus in. ‘We zoeken intern naar vrouwelijke talenten om voor te dragen wanneer zich een interessante functie voordoet.’

Scouting

Nu de subtop meer vrouwen telt, schat Westra de kans groter dat er vervolgens meer vrouwen doorstromen naar de absolute top. Op ABD-posities wordt ook van buitenaf ‘gescout’. Zij-instromers nemen deel aan een speciaal leiderschapsprogramma. De aandacht gaat volgens Westra ook sterk uit naar vrouwen die geschikt zijn voor directeursfuncties. Zij komen in een ‘kandidatenprogramma’. Westra: ‘De combinatie van maatregelen vergroot het succes.’

Westra benadrukt dat, vanwege de bescheiden omvang van de groep topmanagers, percentages niet zoveel zeggen, ‘omdat een kleine verandering een relatief groot effect heeft.’ Zoals bijvoorbeeld het aanstaande vertrek van Saskia Borgers, plaatsvervangend secretaris-generaal op Vrom en eerder directeurgeneraal Milieu op dat departement. Zij gaat naar de gemeente Haarlem, waar ze gemeentesecretaris wordt. Haar vertrek is niet verdisconteerd in de nu gepresenteerde cijfers. Plaatsvervangers staan in het geheel niet in het overzicht.

Concreet

Lydia van der Poel is senior consultant bij PublicSpirit, een van de gespecialiseerde recruitmentbureaus. Zij werkt mee aan het aantrekken van kandidaten op directieniveau binnen de departementen. Van der Poel is er van overtuigd dat het stellen van concrete doelstellingen en streefcijfers versnellend heeft gewerkt. ‘Als je meer diversiteit in de top wilt en dat ook in targets vastlegt, is de kans dat het lukt beslist groter. Laat je dat achterwege of houd je het bij vage doelstellingen, dan gaat het al gauw schuiven.’

Met het bereiken van een kwart vrouwen in het hoger management heeft de rijksoverheid het er in de ogen van Van der Poel niet slecht vanaf gebracht. ‘Nadat het jaren traag ging, is het nu opeens wel gelukt. Ik zou geen organisatie kunnen noemen die dat ook kan roepen. Ik denk dat het sterk te maken heeft met de minister die er bovenop zit.’

Het is het Rijk nog niet gelukt het percentage allochtonen in het gewenste tempo te verhogen. De doelstelling is twee ‘biculturele’ managers per departement. Dat is niet bij alle departementen gelukt. Vorig jaar kondigde de verantwoordelijke minister Guusje Ter Horst van Binnenlandse Zaken aan dat zij voor het ‘verkleuren’ van de organisatie extra maatregelen gaat nemen.

Man/vrouwverdeling in top van departementen
Directeuren-generaal, secretarissen-generaal en inspecteurs-generaal