Hoe gaat naturaliseren met de nieuwe inburgeringswet?

Met de invoering van de Wet inburgering 2021 op 1 januari 2022 is het inburgeringsstelsel sterk veranderd. Wat is er veranderd voor inburgeraars die willen naturaliseren onder de nieuwe wet?

Inburgeraars vestigen zich blijvend in Nederland en een volgende stap kan naturalisatie zijn. Nieuwkomers verkrijgen dan de Nederlandse nationaliteit en kunnen een Nederlands paspoort aanvragen. Een aanvraag tot naturalisatie is over het algemeen mogelijk na een verblijfsduur van vijf jaar in Nederland.

Wet inburgering 2013 en naturalisatie

Naturalisatie valt niet onder de Wet inburgering 2013, maar er bestaat wel een sterk verband tussen beide. Eén van de voorwaarden voor naturalisatie is namelijk dat men de Nederlandse taal beheerst en hiervoor moet een naturalisatietoets afgelegd worden. Het inburgeringsexamen op niveau A2 staat gelijk aan deze naturalisatietoets. Inburgeraars die een inburgeringsdiploma hebben gehaald zijn direct vrijgesteld van de naturalisatietoets.

Uitzonderingen inburgeringsexamen

Onder de Wet inburgering 2013 bestaan uitzonderingen op het behalen van het inburgeringsexamen als voorwaarde voor naturalisatie. Als het inburgeraars niet lukt om het inburgeringsexamen te halen, kunnen zij door aantoonbare inspanningen ontheven worden van de inburgeringsplicht. Deze inburgeraars komen toch in aanmerking voor naturalisatie, zonder dat zij een extra (naturalisatie)toets hoeven af te leggen. Dit komt omdat de gronden voor vrijstelling of ontheffing van de inburgeringsplicht uit de Wet inburgering 2013 gelijk zijn gesteld met de gronden voor vrijstelling of ontheffing van de naturalisatietoets.

Wet inburgering 2021 en naturalisatie

De Wet inburgering 2021 is inmiddels ingevoerd, maar over aanpassingen van de naturalisatietoets en de voorwaarden voor naturalisatie wordt nog gesproken. In het vorige regeerakkoord (2017) was het streven opgenomen om de taaleis voor naturalisatie op te hogen naar B1, net zoals het streefniveau in het nieuwe inburgeringsstelsel. Ook in het nieuwe regeerakkoord zien we dit streven terug. In de laatste kamerbrief hierover staat echter dat in ieder geval in 2022 de huidige voorwaarden blijven gelden. Er geldt een overbruggingsperiode totdat de eisen met betrekking tot de naturalisatietoets zijn aangepast. Dit betekent dat taalniveau A2 voorlopig nog de voorwaarde voor naturalisatie blijft. Mensen die ontheven of vrijgesteld zijn van de inburgeringsplicht, kunnen nog steeds naturaliseren zonder aanvullende toets.

Naturalisatie voor inburgeraars in de Z-route

Onder de Wet inburgering 2021 bestaat niet langer de ontheffingsmogelijkheid op basis van aantoonbare inspanningen, zoals die onder de Wet inburgering 2013 bestond. In plaats daarvan kunnen inburgeraars met een lage leerbaarheid de Zelfredzaamheidsroute (Z-route) volgen.

Wat betekent dit nu voor naturalisatie? Deze groep wordt niet ontheven van de inburgeringsplicht en behaalt geen examen op taalniveau A2. Daardoor komen zij niet (automatisch) in aanmerking voor naturalisatie.

Willen zij hiervoor toch in aanmerking komen? Dan moeten zij aanvullend een naturalisatietoets maken. Van deze groep is echter vastgesteld dat zij waarschijnlijk het taalniveau A2 niet halen. Juist daarom volgen ze de Z-route. Dit brengt dus een tegenstrijdigheid met zich mee. Onder de Wet inburgering 2013 komt deze groep inburgeraars wel in aanmerking voor naturalisatie, terwijl dezelfde groep onder de Wet inburgering 2021 daarvoor niet (automatisch) in aanmerking komt.

Toekomst

De afstemming van de Wet inburgering 2021 op de voorwaarden voor naturalisatie moet nog plaatsvinden. In de meest recente wijziging van het Besluit naturalisatietoets staat dat het aanwijzen van het inburgeringsexamen als naturalisatietoets waarschijnlijk niet meer mogelijk gaat zijn. Dit komt doordat het inburgeringsstelsel onder de nieuwe wet zo maatwerkgericht is. Het voornemen is daarom om een apart regime voor de naturalisatietoets in te stellen. Het zou dus kunnen dat in dit aparte regime de mogelijkheden voor inburgeraars in de Z-route ook worden meegenomen.

Wat kunt u doen?

Het duurt nog een tijd voordat naturalisatie gaat spelen voor inburgeraars onder Wet inburgering 2021. Na vijf jaar komt iemand namelijk pas in aanmerking voor naturalisatie. Echter zijn er veel inburgeraars die hier in de brede intake al vragen over stellen. In de keuze voor een leerroute in het inburgeringstraject kan naturalisatie dus meespelen. Als inburgeraars als doel hebben om te naturaliseren in de toekomst, dan kan de keuze voor de Z-route dit toekomstdoel op dit moment beperken. Het is dus goed om de inburgeraar hierover te informeren.