Gemeenten willen grip op Wmo

De Wmo 2015 moet worden aangepast, opdat gemeenten meer sturingsmogelijkheden krijgen om bepaalde burgers buiten de Wmo te houden. Alleen dan kunnen gemeenten binnen de beschikbare budgetten zorg en ondersteuning bieden aan burgers die dat zelf niet kunnen regelen of betalen. En alleen dan kan een reëel tarief aan aanbieders worden betaald.

Beleidsvrijheid

Dat stellen 26 gemeenten waaronder Breda, Deventer, Haarlem, Maastricht en Zwolle in een motie die vrijdag wordt ingediend tijdens de Buitengewone algemene ledenvergadering (BALV) van de VNG. Het rijk heeft diverse maatregelen genomen die de beleidsruimte van gemeenten inperken om kwetsbare burgers ondersteuning te bieden binnen de beschikbare budgetten, stellen de gemeenten. De invoering van het Wmo-abonnementstarief is daar een van.

Forse stijging

Dat leidt ertoe ‘dat burgers die hun ondersteuning zelf kunnen regelen en betalen toegang krijgen tot Wmo ondersteuning ten koste van kwetsbare burgers die de ondersteuning echt nodig hebben’, aldus de 26 gemeenten in hun motie. Sinds 1 januari geldt een inkomensonafhankelijke eigen bijdrage voor Wmo-maatwerkvoorzieningen. In 2020 gaat dat vaste tarief ook voor algemene Wmo-voorzieningen gelden. Gemeenten zien sinds januari een forse stijging van het aantal Wmo-aanvragen. Mensen die voorheen bijvoorbeeld zelf een schoonmaakhulp inhuurden, kloppen daarvoor nu bij de gemeente aan omdat ze dan goedkoper uit zijn.

Uitspraken rechters

Ook de AMvB reële prijs Wmo in combinatie met vergrijzing en personeelsschaarste in de zorgsector speelt gemeenten financiële parten. Dat heeft ertoe geleid dat de tarieven voor Wmo ondersteuning hoger worden, ‘terwijl het Wmo budget en het accres hiermee geen gelijke tred houden’. De inzet van informele hulp wordt belemmerd vanwege de aanpassing van de Wet minimumloon. Hierdoor zijn de kosten van informele hulp in de Wmo gestegen. Ook door uitspraken van rechters over onder meer resultaatgericht indiceren wordt de gemeentelijke beleidsruimte beperkt.

Sturingsmogelijkheden

De gemeenten wijzen er in hun motie op dat de nieuwe Wmo taken in 2015 zijn gedecentraliseerd op basis van het uitgangspunt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en dat de gemeente alleen ondersteuning hoeft te bieden als burgers hun eigen probleem niet zelf of met behulp van hun netwerk of algemene voorzieningen kunnen oplossen. ‘Gemeenten hebben echter geen sturingsmogelijkheden meer om burgers die zelf hun ondersteuning kunnen regelen, af te wijzen.’ Via een wetswijziging moet dat mogelijk worden gemaakt. De VNG moet dit bij minister De Jonge (VWS) gaan regelen.

Eigen verantwoordelijkheid

Het VNG-bestuur adviseert de leden de motie over te nemen. ‘De motie sluit aan bij de lobby van de VNG om meer sturingsmogelijkheden en budget te verkrijgen om daarmee de Wmo uit te kunnen voeren volgens de uitgangspunten van maatwerk en eigen verantwoordelijkheid. Sturingsmogelijkheden en behoud van beleidsvrijheid zijn voor gemeenten des te belangrijker nu het beroep op en de kosten van de Wmo toenemen, terwijl het budget met deze ontwikkelingen geen gelijke tred houdt.’