Forse tekorten op bijstandsbudget

Bijna zes op de tien gemeenten kwamen vorig jaar niet uit met het hen toebedeelde rijksbudget voor de bijstandsuitkering. Een kwart van de gemeenten noteerde een tekort van meer dan tien procent. Vooral kleine gemeenten redden het niet met hun bijstandsbudget en moesten zelf bijpassen.

Landelijk overschot

Omdat er ook gemeenten zijn die vorig minder kwijt waren aan bijstandsuitkeringen, is er over alle gemeenten bezien een overschot van 149 miljoen euro (2,7 procent) op het bijstandsbudget. Daarmee is voor het eerst sinds 2008 landelijk sprake van een overschot. Vooral in 2010 en 2011 waren er grote tekorten. Dat blijkt uit de Divosa-monitor over 2013.

Grote verschillen

Kleinere gemeenten (tot 50.000 inwoners) kampten vaker met tekorten dan middelgrote en grote gemeenten. De 50.000-min-gemeenten ontvangen gezamenlijk 26 procent van het zogeheten BUIG-budget: het budget dat gemeenten van het rijk krijgen om alle bijstandsuitkeringen te betalen. Onder hen bevinden zich veel gemeenten die een budget krijgen dat historisch of deels historisch is verdeeld. Het verdeelsysteem voor het macrobudget gaat per 2015 op de schop. In de regio Rijnmond, Zeeland, Groot Amsterdam, Limburg en Flevoland waren relatief veel gemeenten met een overschot, zo blijkt verder uit de monitor van Divosa. In Friesland, Midden-Brabant en het midden van het land werden echter weer vaker tekorten genoteerd.

Aanvullende uitkering

Bijna een kwart van de gemeenten (23 procent) heeft vorig jaar een aanvraag ingediend voor een Incidentele Aanvullende Uitkering (IAU) over 2012. Gemeenten met een tekort van meer dan tien procent op het BUIG-budget kunnen daar – een jaar later − een beroep op doen. Van de 96 aanvragen werden er 87 toegekend voor een totaalbedrag van 18 miljoen euro.

Afwijzing

Als gemeenten meerdere jaren achtereen een tekort op het BUIG-budget laten zien, dat het gevolg is van een foutje in het objectieve verdeelmodel, kan een Meerjarige Aanvullende Uitkering (MAU) worden aangevraagd. Voor de periode 2013-2015 hebben 45 gemeenten (11 procent) dat gedaan. Aan vijftien gemeenten werd extra budget toegekend. Het gros van de aanvragen werd afgewezen omdat er geen ‘verdeelstoornis’ werd geconstateerd.

Participatiebudget

In 2013 gaven gemeenten 886 miljoen euro uit aan participatie. Dat is 20 miljoen euro meer dan het beschikbare rijksbudget. Deze overbesteding op het Participatiebudget (2,3 procent) werd deels uit eigen zak betaald. Ook werden daarvoor Europese subsidies aangesproken. Het gemiddelde re-integratiebudget per bijstandsklant bedroeg vorig jaar 2.000 euro.

Borst natmaken

Het Participatiebudget laat de laatste jaren een dalende lijn zien door bezuinigingen. Voor komend jaar moeten gemeenten hun borst helemaal natmaken. Het Participatiebudget gaat op januari op de schop. Het gros van de gemeenten moet in 2015 meer en moeilijker klanten re-integreren met minder geld dan ze dit jaar krijgen voor alleen hun bijstandscliënten, bleek recent uit een overzicht van alle onderdelen van het participatiebudget voor 2015, dat Binnenlands Bestuur maakte. Ook het nieuwe verdeelmodel zal lang niet altijd soelaas bieden, zeker niet voor de toch al zwakke gemeenten.

Klik hier voor het dossier ‘3D: verdeling budget’  met meer cijfers en artikelen over - de verdeling - van de budgetten voor de drie decentralisaties.