‘Overheid faciliteert verdienmodel onderwereld’

De politiek en de media moeten nog eens goed nadenken over het ‘vigerend excessief repressieve overheidsbeleid’ ten aanzien van de achterdeur van de coffeeshop. Dat is namelijk in zijn effecten zelf ‘onmiskenbaar criminogeen’ gebleken. Daartoe roept het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC) op in hun onlangs uitgebrachte Cannabis Manifest.

Trend tot verscherpte repressie
De nieuwe trend tot verscherpte repressie, getriggerd door de moord op advocaat Derk Wiersum is de directe aanleiding voor het manifest, schrijft VOC-voorzitter Derrick Bergman. ‘Deze trend staat haaks op de snelle ontwikkeling van overheidsbeleid gericht op regulering en legalisering van cannabis in menig buitenland, te beginnen in de VS, grondlegger van de War on Drugs. Daar is inmiddels doorgedrongen dat repressie en prohibitie alleen maar het verdienmodel van de onderwereld dienen.’

Uitspraken Rutte
Het manifest staat vol met feiten, feitjes en meningen van deskundigen. Volgens de stichting is alle informatie afkomstig uit openbare bronnen en voorzien van bronvermelding. Het manifest roept op tot bezinning en dat is volgens de maker hoognodig, gezien de uitspraken van premier Rutte na de moord op Wiersum, waarin hij rept over 15-, 16- en 17-jarigen die naar de coffeeshop gaan. Coffeeshops zijn echter alleen toegankelijk voor personen van 18 jaar en ouder en die regel (Jeugd-criterium) wordt streng gehandhaafd, wijzen de manifestmakers de premier terecht. Na een overtreding kan een coffeeshop voor minimaal drie maanden worden gesloten.

Eén overtreding
Het aantal geconstateerde overtredingen van het J-criterium in alle 570 Nederlandse coffeeshops bedroeg in 2018: één (1), blijkt uit onderzoek van Breuer& Intraval (juli 2019). Tegelijkertijd blijkt uit recent onderzoek dat minderjarigen ondanks het wettelijke verbod in meer dan zestig procent van de gevallen drank kunnen kopen. Een supermarkt of kroeg die drank verkoopt aan minderjarigen wordt echter nooit gesloten voor minimaal drie maanden, merken de manifestmakers op.

Eén bedreiging
Rutte repte ook over boeren die onder druk worden gezet ‘om stukken land om te zetten om rotzooi te gaan verbouwen’. Uit onderzoek onder 436 Brabantse boeren door onderzoeksplatform Investico en drie Brabantse kranten blijkt echter dat deze claim in strijd is met de feiten. ‘Welgeteld één respondent zegt een keer bedreigd te zijn, nadat hij een dubieuze kandidaat-huurder afwimpelde.’ Maar het meest misleidende is volgens de makers wel dat Rutte de consument van cannabis verantwoordelijk stelt voor ‘zijn eigen falende, repressieve beleid’. ‘Het is immers de VVD die al decennia lang elke vorm van regulering van cannabisteelt blokkeert en zo het monopolie gunt aan criminelen.’

'Schuld van de overheid'
Het College van procureurs-generaal waarschuwde in 1997 al expliciet voor de gevolgen van het niet reguleren van de achterdeur. Destijds achtte het College ‘de kans groot dat criminele organisaties zich in dit gat in de markt begeven’, citeerden zij zichzelf in een nieuwe nota over de coffeeshops uit 2009. Daarin stellen zij ook dat hun vrees van destijds niet ongegrond was.’ Het noodgedwongen inkopen van cannabis op de zwarte markt door coffeeshops ‘is niet de schuld van de coffeeshops en al helemaal niet van de consument’. ‘Dat is de schuld van de overheid.’

'Disproportionele' bevoegdheden
Een andere punt van grote zorg is de ‘disproportionele bevoegdheden van burgemeesters, die de rol van sheriff hebben gekregen’. Na aanscherping van de ‘Wet Damocles’ is woningsluiting mogelijk als er geen enkele cannabisplant is gevonden, maar wel ‘kweekbenodigdheden’, zoals bloempotten en tuinaarde. ‘Elk jaar worden meer dan duizend Nederlanders uit hun huis gezet vanwege cannabis. Een maatregel die voor geen enkele andere ‘misdaad’ wordt opgelegd.’ In vele buitenlanden wordt een wijziging van beleid ingezet van repressie naar regulering. In oktober 2019 zei de Duitse CSU-politicus Daniela Ludwig, hoofdverantwoordelijke voor het drugsbeleid in de Duitse regering: ‘We moeten stoppen met ideologisch geladen zwart-wit debatten, want die brengen ons niet verder.’

Laffe politici
Ook misdaadverslaggever Peter R. de Vries wordt door de manifestmakers aangehaald, toen hij bij Jinek uitsprak dat hij van mening is dat we ‘de war on drugs al lang verloren hebben’. Hij vindt dat we op een andere probleem naar dit probleem moeten kijken. ‘En daar hoort legalisering en beheersing van drugs bij… Ik vertel dit verhaal ook als ik met politici spreek. Het bijzondere is dat ze bijna altijd tegen me zeggen: ja, Peter, je hebt gelijk. Dan vraag ik: waarom roep je dat dan niet? Weet je wat ze dan zeggen? Dat trekt mijn achterban niet. Dat zijn láffe politici.’

Wietproef is 'politiek compromis'
De wietproef is niet meer dan een politiek compromis tussen vier partijen die fundamenteel van mening verschillen over het te voeren cannabisbeleid, aldus het manifest. De kritiek van de VOC op de wietproef richt zich met name op de kleinschaligheid, de rigiditeit, het dwingende karakter en de overvloed van regels. Intussen is de in februari 2017 door de Tweede Kamer aangenomen Wet gesloten coffeeshopketen ‘stilletjes opzij geschoven’ en niet, zoals te doen gebruikelijk, doorgeleid naar de Eerste Kamer.

Lessen uit Canada
Tot slot noemt het manifest vijf lessen die Nederland kan trekken op basis van de ervaringen van één jaar legale cannabis in G7-land Canada. Het land legaliseerde cannabis volledig op 17 oktober 2018. Pieter Tops wist nog geen jaar later al te melden dat ‘het een vergissing is om te denken dat je door legalisering de illegale cannabiswereld kunt terugdringen’. Die conclusie wordt echter door de feiten weersproken. Dankzij de legalisering zijn immers harde cijfers beschikbaar over verkoop van legale cannabis en over het – snel krimpende – marktaandeel van illegale aanbieders, aldus het manifest. In het tweede kwartaal werd voor 443 miljoen Canadese dollar aan legale ‘recreatieve’ cannabis verkocht en voor 150 miljoen aan legale medicinale cannabis. Geschat wordt dat in die periode voor 918 miljoen aan cannabis is verkocht op de zwarte markt. Lessen die Nederland uit de Canadese ervaringen kan trekken zijn:

1. zorg voor voldoende aanbod en variatie, inclusief voedingswaren met cannabis, van goede kwaliteit.
2. Zorg ervoor dat de verkoopprijzen gelijk of lager zijn dan die op de zwarte markt
3. Het faciliteren van voldoende verkooppunten
4. Het toestaan van thuisteelt voor persoonlijke consumptie
5. Het vermijden van al te strenge en gedetailleerde regels voor verpakking, afwijkend van wat gangbaar is bij alcohol