Blokhuis: ‘Overheid moet zich schamen’

De overheid is geen schild geweest voor de 12.400 dak- en thuisloze jongeren in Nederland. De overheid heeft steken laten vallen en deze jongeren laten zwemmen, zei staatssecretaris Paul Blokhuis (CU) woensdag op de conferentie Breng de basis op orde. ‘We moeten ons schamen dat we het zo ver hebben laten komen.’

Wereldkampioen uithuisplaatsing
Blokhuis riep gemeenten op meer woningen te creëren voor kwetsbare mensen. Hij constateerde dat een derde van de gemeenten hierover al afspraken heeft gemaakt met woningcorporaties. ‘Maar tweederde dus niet. Ik ga me hard maken dat ze dat wel doen, ook voor kwetsbare jongeren.’ Ook merkte Blokhuis op dat Nederland wereldkampioen uithuisplaatsing is. ‘Soms is dat ook de beste oplossing, maar beter is een kind thuis of bij een pleeggezin en pas als laatste in een instelling. Dat zou een belangrijke beweging zijn.’

Grenzen wet opzoeken

Verder reageerde Blokhuis op het advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) van afgelopen dinsdag: verhoog de grens van de jeugdhulpplicht van 18 naar 21 jaar en in sommige gevallen zelfs naar 23 jaar en zorg voor meer ruimte voor maatwerk. ‘Maar jongeren hebben maling aan wetten, als ze maar geholpen worden’, aldus de staatssecretaris. ‘Denk uit de belevingswereld van jongeren. Minister De Jonge wil kijken naar het oprekken van de leeftijdsgrens. Ik kijk er heel simpel naar: ik vind dat de overheid, gemeenten, samen met jongeren moeten kijken hoe het beter kan en de grenzen van de wet moeten opzoeken. Als een hulpverlener jou goed helpt, moet die gewoon verder kunnen na het 18de jaar.’

Ervaringsdeskundige schaduwwethouder
Blokhuis wil de twaalf jongeren die tijdens de conferentie openhartig vertelden over hun leven op straat en hun ervaringen in het hulpcircuit in het najaar uitnodigen om te beoordelen of de beleidsmakers goede stappen zetten. Hij trekt daarin op met de Utrechtse wethouder Victor Everhardt, voorzitter van de VNG-commissie Jeugd, die ook op de conferentie aanwezig was. Hij vindt dat de overheid het goede voorbeeld moet geven en meer het oor bij de jongeren zelf te luisteren moet leggen. Zelf heeft Everhardt een schaduwwethouder die ervaringsdeskundige. Met haar heeft hij naar het schulden- en armoedebeleid gekeken. ‘We hebben nu een schuldenfonds voor jongeren, zodat zij schuldenvrij extra stappen kunnen nemen. Ik wil graag een lans breken voor ervaringsdeskundigheid. Er zijn nu gediplomeerden van de opleiding, maar komen die aan het werk bij de professionals? Daar zijn nog stappen te zetten.’

Participatiewet veroorzaakt dakloosheid

Everhardt riep de jongeren op ook op gemeenteraadsleden af te stappen om hen te bewegen tot meer actie, zoals op de woningmarkt. ‘Dan gaat het een stuk sneller.’ Hij weet dat de woningmarkt in Utrecht en Amsterdam heel lastig is, maar wijst erop dat er toch geslaagde projecten zijn, zoals Place2BU. Blokhuis greep nog even terug op zijn ervaringen als wethouder in Apeldoorn. ‘Ik zou zeggen: werk veel met artikel 5, wat betekent: kijk door de vingers. Ga die jongeren helpen.’ De jongeren zelf lopen vooral tegen de bureaucratie aan, vertellen ze. Een van hun voorstellen was niet meer te kijken naar leeftijd, maar naar vaardigheden. ‘Gemeenten moeten jongeren voorlichten in hoe ze aan regelingen moeten voldoen.’ Een andere observatie is dat de Participatiewet een belemmering is voor dakloze jongeren of zelfs dakloosheid veroorzaakt. ‘Jongeren laten zich niet registreren als ze ergens inwonen, anders wordt de gastheer gekort en belanden ze weer op straat.’

Kostenbatenoefening
Uit een gepresenteerde “kostenbatenoefening” van DRIFT, onderzoeksinstituut voor duurzame transities van de Erasmus Universiteit Rotterdam, blijkt investeren in de jongeren ook rendabel voor gemeenten. Jaarlijks liggen de maatschappelijke kosten per dakloze jongere tussen de 36.000 en 100.000 euro. In 2016 steeg hun aantal met 50 procent ten opzichte van 2015. Let wel: het gaat hier om geregistreerde jongeren. In totaal gaat er jaarlijks 2,4 miljard euro om in de industrie om hen heen. Opvang is al een nuttige besteding: per geïnvesteerde euro levert dat 3,50 euro op. Uiteraard is het beter dakloosheid te voorkomen. Dan blijkt dat een geïnvesteerde euro in een “spookjongere” richting opvang 1,4 euro per geïnvesteerde euro oplevert en twee andere scenario’s (“knipperlicht naar herstart” en “stabiel naar zelfstandigheid”) zelfs 2,4 euro per geïnvesteerde euro.