Gemeenten voelen zich door nieuw kabinet aan kant gezet

Net als de VNG hebben ook het stedennetwerk G40, de middelgrote gemeenten (M50) en de plattelandsgemeenten P10 forse kritiek op het regeerakkoord Rutte IV. De G40 en M50 hekelen de korting op de jeugdzorg, de financiering van de woningbouwopgave en de handhaving van de opschalingskorting. De G40-steden voelen zich bovendien aan de kant gezet als uitvoeringsloket en de P10 voelt zich compleet genegeerd. 

Winstwaarschuwing

De steden zijn echter ‘meebepalende’ overheid en dat moet als zodanig geregeld worden, stelt de G40 in een reactie op het woensdag gepresenteerde regeerakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Het stedennetwerk geeft een winstwaarschuwing af, want ‘gemeenten en steden in het bijzonder zijn keihard nodig om de ambities uit het akkoord te realiseren’. Hou ons te vriend, met andere woorden. Dat stelt ook de P10, die het 'onbegrijpelijk' vindt dat het woord platteland niet een keer in het regeerakkoord voorkomt.

Gotspe

De G40 en M50 delen de felle kritiek van de VNG als het gaat om de financiering van de woningbouwopgave, de ingeboekte besparingen op de jeugdzorg en het bevriezen van de opschalingskorting. De 1,6 miljard euro voor de woningbouw is een ‘sigaar uit eigen doos’ en met de voorgenomen besparingen op de jeugdzorg vanaf 2024 worden de afspraken tussen rijk en gemeenten – na de uitspraak van de arbitragecommissie − ‘eenzijdig terzijde geschoven.’ Ook de opschalingskorting blijft in de lucht hangen en zal vroeger of later weer worden doorgevoerd. ‘Een gotspe’, stelt de G40. De M50 noemt de 1,6 miljard euro voor de woningbouw − die de regeringspartijen uit het gemeentefonds wil halen en via een specifieke uitkering wil toebedelen aan een aantal gemeenten −, niet alleen een sigaar uit eigen doos ‘maar dwingt gemeenten gigantisch te investeren in plan- en innovatiecapaciteit zonder garanties op een goede afloop.’ In de ogen van de M50 leidt dit tot een ‘oneerlijk speelveld tussen grote en iets kleinere gemeenten.’    

Magere hervorming 

De G40 vindt het daarnaast onbegrijpelijk dat het pleidooi om de Participatiewet te herzien uiterst mager door een nieuw kabinet wordt opgepakt. Er wordt slechts ‘een kleine stap’ gezet. Het blijft onduidelijk of gemeenten basisbanen mogen creëren of dat de regeringsplannen voor extra beschutte werkplekken dit juist onmogelijk maken. Het gereserveerde bedrag van 500 miljoen euro voor de hervorming van de arbeidsmarkt en de extra inzet in re-integratie is ‘een start, maar zeker niet voldoende om tot een noodzakelijke nieuwe aanpak te komen.’

Uitvoeringskosten klimaatbeleid

Het stedennetwerk mist in de regeringsplannen duidelijkheid over financiën en instrumenten voor gemeenten om wijken echt van het gas af te krijgen en over te zetten op duurzame energie. De G40 wil daarnaast duidelijkheid over de vergoeding van de uitvoeringskosten van klimaatbeleid voor gemeenten. De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) heeft eerder berekend dat gemeenten in de periode 2022-2024 ruim 1,5 miljard euro kwijt zijn aan extra uitvoeringslasten.

Gemiste kans 

De P10 vindt het een gemiste kans dat er niet met plattelandsgemeenten is gesproken toen het regeerakkoord werd geschreven. Het coalitieakkoord verhoudt zich bovendien niet tot het noodzakelijke nieuwe elan in de bestuurscultuur en de interbestuurlijke verhoudingen. 'We willen graag samen met het nieuwe kabinet de actuele uitdagingen oppakken. Veel nationale problemen zullen in onze gemeenten worden opgelost want die ruimte zit bij ons', stelt P10-voorzitter en burgemeester van Opsterland, Ellen van Selm. 'Het platteland is onmisbaar voor de realisatie van dit regeerakkoord.'