Zuid-Limburg wil buitenlandse studenten

Het klinkt misschien verrassend, maar Maastricht University is de meeste internationale universiteit van heel Nederland. De helft van alle studenten komt uit het buitenland. Onderzoekers van de universiteit stellen dat de studenten een essentiële influx zijn voor krimpregio Zuid-Limburg die anders nog sneller zou leeglopen. Dus is het belangrijk voor (lokale) overheden om die jonge hoogopgeleide mensen vast te houden.

Krimpregio

Maar hoe doe je dat? Inge Hooijen en Julia Reinold deden onderzoek naar deze vraag. Ze analyseerden demografische trends, de integratie van het hoger onderwijs in de regionale economie en op welke manier migranten zich het meest welkom voelen. De nood in het onderste stukje van Limburg is vrij hoog. De afgelopen 16 jaar verloor de regio 26 duizend inwoners door de geboorte en sterftecijfers. Zonder een netto winst op migratie was de krimp in de regio een aanzienlijk geweest.

Tekort jongeren

De bevolkingsaantallen laten niet het hele verhaal zien. Ook de bevolkingsopbouw in de meest zuidelijke provincie van Nederland begint problematisch te worden. ‘Er zijn veel meer 65-plussers dan 15- tot 30-jarigen’, zo zegt Hooijen. De meeste mensen die wegtrekken, bijvoorbeeld naar de Randstad, zijn jongeren, dus dat leidt tot een tekort aan arbeidskrachten.’ Zuid-Limburg had in mei 2023 meer dan 6.000 online vacatures. ‘De meeste daarvan zijn in de technische sector, maar ook de gezondheidszorg, het onderwijs en onderzoeksinstellingen hebben moeite om kandidaten te vinden met de kwalificaties die passen bij de snel veranderende eisen van die functies.’

1,5 miljard

Des te belangrijker dus dat jong talent in de regio blijft. Al tijdens hun studie zijn de internationale studenten van groot belang, zeggen de onderzoekers. Volgens de Nederlandse organisatie voor internationalisering in het onderwijs (Nuffic) levert de instroom van internationale studenten in studiejaar 2021-2022 Nederlandse schatkist ongeveer 1,5 miljard euro op. Hun bestedingen dragen bij aan de instandhouding van het voorzieningenniveau, en de levensvatbaarheid van universiteiten als Maastricht University.

Veel vertrekken snel

Het behoud van de studenten na afronden van hun studie is beperkt, vertelt migratieonderzoeker Reinold. ‘Uit een eerder onderzoek bleek dat meer dan de helft van de internationale afgestudeerden in Maastricht terugkeerde naar het land waar ze voorheen woonden. Op die manier mis je hooggekwalificeerde arbeidskrachten en de impact die zij hebben op innovatiesystemen door het inbrengen van nieuwe ideeën en andere perspectieven.’ Uit interviews met kleine en middelgrote ondernemingen in Limburg blijkt dat zij bij gelijke kwalificaties de voorkeur geven aan lokale mensen.

Een positief beeld van de arbeidsmarkt maakt het waarschijnlijker dat ze blijven.

Inge Hooijen, onderzoeker.

Stageplaatsen en arbeidsmarkt

‘Onze eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat wanneer je studenten stageplaatsen aanbiedt, de kans veel groter is dat ze blijven,’ zegt Reinold. ‘In het algemeen moeten studenten relatief vroeg op de hoogte worden gebracht van de mogelijkheden om in de regio te werken, dus voordat ze toekomstplannen hebben gemaakt,’ voegt Hooijen daaraan toe. ‘Een positief beeld van de arbeidsmarkt maakt het waarschijnlijker dat ze blijven. Veel van hen gaan ervan uit dat er in dit deel van Nederland weinig carrièreperspectieven zijn.’ Dit heeft een aantoonbaar negatief effect op het behoud van studenten in de regio.

Toekomstperspectief

Om buitenlandse studenten aan te trekken is een bloeiend regionaal kennisecosysteem nodig. Dit kan worden opgezet in samenwerking tussen de regionale overheid, het bedrijfsleven en het hoger onderwijs, zeggen de onderzoekers. Om ze te behouden is toekomstperspectief belangrijk. ‘In het algemeen moeten studenten relatief vroeg op de hoogte worden gebracht van de mogelijkheden om in de regio te werken, dus voordat ze toekomstplannen hebben gemaakt.’ Ook zijn de reputatie en de faciliteiten in een regio belangrijk. ‘Het openbaar vervoer wordt door hoogopgeleide buitenlanders vaak als een probleem ervaren. Als je in Maastricht woont en je wilt een avondje uit in Luik, Hasselt of Aken, dan heb je een auto nodig.’

Integratie

Goede toegankelijkheid tot Nederlandse cursussen kan ook een verschil maken. Een goed geïntegreerde en tevreden internationale gemeenschap maakt het veel gemakkelijker om andere buitenlanders aan te trekken. ‘Dan hebben we het niet alleen over afgestudeerden, legt Reinold uit. ‘Hooggekwalificeerd hoeft niet per se te betekenen dat je een universitair diploma hebt.’ Ze waarschuwt ook dat geschoolde migranten geen homogene groep vormen en dat verschillende gemeenten te maken hebben met verschillende situaties. Er zijn dus geen pasklare oplossingen.