Stadsvernieuwing 3.0 moet Arnhem-Oost vooruit helpen

Tot 2025 moeten er 20.000 woningen bij komen in de regio Arnhem-Nijmegen. Tot 2040 kan dit zelfs oplopen tot 50.000 of 60.000 woningen. Dat blijkt uit de Woondeal die vandaag bekend is geworden. Opvallend is de extra aandacht voor de leefbaarheid in vijf zwakke wijken in Arnhem-Oost. 

Stadsvernieuwing 3.0
De afspraken onder het kopje leefbaarheid en stadsvernieuwing 3.0 zijn gemaakt voor wijken met een stapeling van sociaal-maatschappelijke problematiek. Specifiek gaat om vijf wijken in Arnhem-Oost: de Malburgen, ’t Broek, Klarendal, Presikhaaf-West en Geitenkamp. Vergeleken met de rest van de stad en regio, en ook landelijk gezien, kennen deze wijken een hogere werkloosheid, een lager opleidingsniveau, kinderarmoede, radicalisering en een grotere gevoeligheid voor ondermijnende criminaliteit kent. Het gebied telt bijna 30.000 inwoners. 1 op de 4 bewoners ervaart de wijk nu als onvoldoende leefbaar. Dit zijn dezelfde wijken die in de Leefbaarometer 2018 al slecht scoorden.

‘Pedagogische wijken’
De Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch sprak onlangs over deze wijken, die hij ‘pedagogische wijken’ noemt, waar een integrale brede stadsvernieuwingsaanpak nodig is om het perspectief van deze bewoners te verbeteren. Wijkvernieuwing vond er al plaats, maar door de financiële crisis, de invoering van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties en de inkomenstoets bij de toewijzing van sociale huurwoningen is deze gestokt. Decentralisaties in het sociaal domein en het plaatsen van mensen uit zorginstellingen in de wijk hebben er zelfs voor gezorgd dat deze zwakke wijken zwakker zijn geworden. De Woondeal moet de leefbaarheid vergroten, onder meer door een meer gevarieerd woningaanbod in deze gebieden te realiseren. Het rijk, de provincie en de gemeente hebben daarom concrete afspraken gemaakt voor een langjarige samenwerking.

Rotterdam-Zuid als voorbeeld
Voor de Arnhem-Oost-aanpak strekt de leefbaarheidsaanpak in Rotterdam-Zuid tot voorbeeld en kunnen de energietransitie en woningbouwopgave als motor dienen. Een aantal jaren ’60 -’70 wijken in Arnhem Zuid, die ook nu al kwetsbaar zijn, worden tegelijkertijd ook in het oog gehouden voor de aanpak. Samen met de maatschappelijke en (semi-)private partijen win het fysieke, sociale- en veiligheidsdomein komt er een brede Samenwerkingstafel Arnhem-Oost die een analyse maakt van de wijken, aanpakken onderzoekt en ontwikkelt en projecten initieert. Als de financiële ruimte er is worden de opgaven met prioriteit opgepakt. Waar mogelijk wordt een koppeling gemaakt met al bestaande ‘versnellingslocaties’.

Innovatieve projecten
De gemeente Arnhem heeft al een aantal innovatieve projecten in gang gezet, zoals de inzet van rolmodellen in de wijk, huiswerkbegeleiding, sportprogramma’s voor beperking van onderwijsuitval en het koppelen van de sociale opgave aan de energietransitie door het actieplan tegengaan energiearmoede. In de Arnhem-Oost-aanpak worden meer innovatieve projecten verkent. Verder brengt minister Van Veldhoven voor Milieu en Wonen kennis en expertise in voor verbetering en verduurzaming van de woningvoorraad, huisvestingsoplossingen voor wonen en zorg en de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Arnhem in de toetredingsprocedure voor deelname aan de City Deal Zicht op Ondermijning dat inzet op toepassingen van Big Data bij het in kaart brengen van vastgoedfraude en drugscriminaliteit.

Ook Nijmegen aan Samenwerkingstafel
De minister en regio maken in eerste instantie afspraken met Arnhem over Arnhem-Oost. Ook de gemeente Nijmegen kampt met wijken met gelijksoortige opgaven. Nijmegen zal daarom deelnemen aan de samenwerkingstafel en voor de samenhang met Velp-Zuid waar nodig de gemeente Rheden.
Er doen 18 gemeenten mee aan de Woondeal die niet alleen is gesloten om leefbaarheid en veiligheid te verbeteren, maar ook vanwege de strategische ligging en de groene ambities van de regio. De Woondeal moet ervoor zorgen dat er sneller en meer betaalbare huur- en koopwoningen worden bijgebouwd, zoals deels in twee grote complexe strategische gebiedsontwikkellocaties in Nijmegen: het stationsgebied en de Kanaalzone. ‘Dit zijn gebieden met potentie om op middellange en lange termijn een grote betekenis te hebben in het bijdragen aan de kwantitatieve en kwalitatieve woningbouwopgave.’

Voor start 1 miljoen euro beschikbaar
Belangrijke uitgangspunten van de Woondeal zijn ook het versterken van het groene profiel en het bereikbaar houden van de regio. In totaal is er 1 miljoen euro beschikbaar (750.000 van het Rijk en 250.000 van de provincie Gelderland) om de uitvoering te starten. De regio krijgt een hogere korting op de verhuurdersheffing bij nieuwbouw door woningcorporaties (25.000 euro in plaats van 12.500 euro) en woningcorporaties krijgen meer experimenteerruimte om bijvoorbeeld te werken aan de energietransitie voor particulier bezit en leefbaarheid in de wijk. Ook komen er specifieke afspraken over huisvesting van dak- en thuislozen. De helft van de 20.000 nieuwe woningen moet vallen in het betaalbare segment en minimaal een kwart moet circulair worden ontwikkeld. Vanaf 2030 wil de regio dat minimaal de helft van de woningen circulair wordt gebouwd.

Morele missie
Bij het tekenen van de Woondeal liet Marcouch weten dat 'minstens vijf kabinetten' moeten investeren in achterstandswijken om die naar het Nederlandse gemiddelde te tillen. 'Het is onze morele missie om  deze gebieden naar een Nieuw Nederlands Peil op te trekken', aldus Marcouch die de ernst van de achterstand in de wijken vergelijkt met de bankencrisis en klimaatverandering. Volgens hem zijn er in Nederland minstens tien vergelijkbare gebieden als de eerdergenoemde wijken in Arnhem-Oost.