Sloop in probleemwijk heeft geen waterbedeffect

De vrees dat bij sloop in achterstandswijken de sociale problemen zich verplaatsen naar andere wijken, blijkt niet reëel. Herstructurering van probleemwijken leidt niet tot een waterbedeffect, blijkt uit onderzoek in vijf steden. Behalve in één Rotterdamse wijk.

Negatieve bijwerkingen

In Nederland zijn veel achterstandswijken opgeknapt door de woningvoorraad te herstructureren en zo de leefbaarheid te verbeteren. Vaak zijn er zorgen over de negatieve bijwerkingen van herstructurering. Maar onderzoek van de universiteiten Utrecht en Delft laat zien dat dit soort projecten niet leidt tot nieuwe concentraties van sociale huurwoningen.

Zelden combinatie van factoren

De kans op een waterbedeffect is volgens de onderzoekers het grootst in wijken met een disproportioneel grote instroom van herhuisvestingsurgenten, grote sociaal-culturele verschillen tussen instromende en de zittende bewoners en een weinig tolerante houding van de zittende bewoners. Een combinatie van al deze factoren in één wijk komt echter zelden.

Rotterdam Vreewijk

Alleen in Rotterdam vonden de onderzoekers aanwijzingen voor kleinschalige waterbedeffecten. Bewoners in vooral Vreewijk vonden dat de leefbaarheid afnam. Volgens de onderzoekers komt dat door het idee dat de bevolkingssamenstelling verslechtert. Dat heeft echter meer te maken met de veranderende etnische samenstelling van de buurt dan met de instroom van herhuisvestingsurgenten.

Invloed woningvoorraad beperkt

Herstructurering heeft invloed op de spreiding van de woningvoorraad, maar die invloed is beperkt volgens het onderzoek. Het aandeel sociale huurwoningen in herstructureringswijken is weliswaar gedaald, maar nog altijd aanzienlijk. In niet-herstructureringswijken verandert dit aandeel nauwelijks. Er ontstaan geen nieuwe concentraties van sociale huurwoningen.

Bewoners blij met nieuwe wijk

Een positieve uitkomst in het onderzoek is de reactie van bewoners die hun sloophuis noodgedwongen moesten verlaten. Vooraf klinkt daarop vaak kritiek, omdat mensen uit hun vertrouwde omgeving moeten vertrekken. Uit enquêtes en interviews blijkt dat de bewoners zelf juist positief terugkijken op hun verhuizing. Ze voelden zich niet beperkt in hun woning- en buurtkeuze en zijn er vaak flink op vooruit gegaan. Voor zowel hun woning als hun buurt geven ze een hoger rapportcijfer.

Onnodige angst

Het Nicis Instituut, dat meebetaalde aan het onderzoek, is blij dat er nu duidelijkheid is over de neveneffecten van herstructurering. Volgens Frank Wassenberg, programmaleider Stedelijke vernieuwing en Wonen, is er al jaren sprake van ‘onnodige angst’ nadat in een eerder onderzoek zijdelings werd gewaarschuwd voor het waterbedeffect. ‘Nu het uitvoerig is onderzocht, blijkt dat effect overzichtelijk klein. Die uitkomsten gaan wij actief onder de aandacht brengen van gemeenten en woningcorporaties.’

U kunt hier het pdf-bestand van het boek 'Bijwerkingen van herstructureringsoperaties' downloaden.