Versobering RijnGouweLijn zet kwaad bloed

Zes gemeenten en de Universiteit Leiden overwegen hun bijdrage aan het openbaar vervoerproject RijnGouwelijn (RGL) in te trekken. Daarnaast onderzoeken zij de mogelijkheid schadeclaims in te dienen bij Zuid-Holland.

De gemeenten en universiteit vinden dat de provincie zich niet houdt aan afspraken over de RGL, die Gouda via Alphen aan den Rijn en Leiden met de kust moet verbinden. Uit het vorige maand gesloten hoofdlijnenakkoord van het nieuwe Zuid-Hollandse college van Gedeputeerde Staten (VVD, CDA, SP en D66) blijkt dat de RGL ingrijpend wordt versoberd. De RGL zou van begin- tot eindpunt een lightrailverbinding worden, maar het nieuwe college van GS komt hier in het hoofdlijnenakkoord op terug. Tot aan Leiden komt een treinverbinding over bestaand spoor. Vanaf Leiden Centraal zal de RGL verder gaan op een vrije ‘vertrambare’ busbaan richting kust. In Leiden, waar al jaren veel verzet tegen de RGL bestaat, komt geen lightrail. Met de versoberde aanleg van de RGL verwacht de provincie zo’n 100 miljoen euro te besparen (zie ‘Kosten’).

10 over 12

Vooral de bij de RGL betrokken gemeenten ten oosten van Leiden zijn zeer teleurgesteld. ‘Om 10 over 12 blijkt opeens dat het niet doorgaat’, zegt de Alphense wethouder Kees van Velzen (CDA). Hij spreekt namens de zes gemeenten die overwegen hun bijdrage aan de RGL in te trekken. Behalve Alphen zijn dat Zoeterwoude, Rijnwoude, Boskoop, Waddinxveen en Gouda. Volgens Van Velzen hebben de gemeenten al ‘miljoenen’ uitgetrokken voor de RGL. Hoeveel precies is niet duidelijk.

Verschillende gemeenten rekenden bij de bouw van nieuwe woningen op de komst van een ononderbroken lightrailverbinding. Zo zou Waddinxveen een derde station krijgen bij de nieuwbouwwijk ‘Triangel’ (2.700 woningen). ‘Je zou bij Triangel opstappen en bij Katwijk uitstappen. Naast goede OV-verbindingen met Gouda en Leiden zou dagrecreatie aan zee binnen bereik zijn. De plussen van de RGL lijken verloren te gaan’, zegt wethouder Kees de Jong (Protestantse Combinatie Waddinxveen). De woonwijk wordt volgens hem een ‘stuk minder interessant zonder RGL.’ De Jong vreest dat woningen moeilijker verkocht worden, met een mogelijke strop tot gevolg.

Gouda deed al investeringen in de spoorzone van de stad en toont zich dan ook ‘ernstig teleurgesteld’. ‘Daar waar het vorige college van GS telkenmale, en met verwijzing naar juridische en financiële consequenties voor gemeenten, heeft gewezen op het belang van het in gezamenlijkheid handhaven van (..) gemaakte afspraken, lijkt uw college er voor te kiezen zich niet te houden aan diezelfde bestuurlijke afspraken’, schrijft het stadsbestuur aan GS.

Het zestal gemeenten hoopt dat het hoofdlijnenakkoord van de provincie niet in beton is gegoten en willen de verantwoordelijke gedeputeerde, Ingrid de Bondt (VVD), overtuigen van het nut van lightrail. Afgelopen donderdag zou de gedeputeerde opnieuw met de gemeenten overleggen. De Bondt zal de gemeenten tegemoet moeten komen, omdat zij treinen over bestaand spoor niet beschouwen als ‘hoogwaardig openbaar vervoer’. Van Velzen: ‘Wij begrijpen ook wel dat er minder geld te besteden is dan 3 jaar geleden, maar je moet wel kiezen voor een structurele oplossing. Wij hopen er in gezamenlijk overleg uit te komen.’

Discontinuïteit
 

Aan de andere kant van Leiden zijn het bedrijfsleven en Leidse onderwijsinstellingen evenmin te spreken over de ‘vertrambare’ busbaan. Ze vragen zich af wat dat precies inhoudt. ‘Een betonnen busbaan is heel wat anders dan een groene tramlijn’, zegt een woordvoerder van de Universiteit Leiden. De universiteit en de Kamer van Koophandel kraken ook het schrappen van de RGL door Leiden. Het college van bestuur van de universiteit spreekt van ‘discontinuïteit van bestuur’ en wil de ‘wijziging van van de eerdere bestuursafspraken’ juridisch onderzoeken.

De rector van de universiteit dreigde vorig jaar nog de gemeente Leiden voor de rechter te slepen als de gemeente zich zou blijven verzetten tegen aanleg van de RGL door de stad (zie ‘Voorgeschiedenis’). De universiteit hield bij toekomstplannen rekening met de aanleg van de RGL. De Universiteit Leiden zou in totaal 7,5 miljoen euro, waarvan een gedeelte in grond, bijdragen. Maar volgens de woordvoerder vervalt die bijdrage als de provincie vasthoudt aan de gewijzigde plannen. Mocht het de betrokken gemeenten niet lukken de gedeputeerde te overtuigen van het nut van lightrail, dan ‘lijken juridische stappen onontkoombaar’, zegt wethouder De Jong.

Bovendien zal de gemeente Waddinxveen de toegezegde bijdrage aan de RGL (8 miljoen euro) intrekken. Hetzelfde geldt voor de andere gemeenten ten oosten van Leiden. Ook in gemeenten die de RGL niet over hun grondgebied krijgen, maar die wel meebetalen aan de aanleg - zoals Leiderdorp en Kaag en Braassem - gingen de laatste weken stemmen op om de bijdrage terug te vorderen. Alle gemeenten samen leveren een bijdrage van 53 miljoen euro aan de provincie voor het oostelijke deel van de RGL. De Jong: ‘Je betaalt alleen voor iets dat je krijgt. Zo simpel is het ook nog eens in het leven.’ Gedeputeerde Ingrid de Bondt (VVD) van Zuid-Holland laat via haar woordvoerder weten dat ze ‘in goed overleg is met de gemeenten, nu en in de komende weken, en daarom niet op de zaken vooruit wil lopen.’

Kosten

De kosten van de RGL werden tot voor kort geraamd op minimaal 581 miljoen euro (voor het oostelijk deel 369 miljoen, voor het westelijke deel 212 miljoen). Met de versoberde aanleg van de RGL verwacht de provincie zo’n 100 miljoen euro te besparen. Dat bedrag wordt geïnvesteerd in de RijnlandRoute, een nieuwe weg tussen de A4 en A44. ‘Er is voor gekozen de autoproblematiek rond Leiden aan te pakken’, zegt de Alphense wethouder Kees van Velzen (CDA).

Aan de voorbereidingen van RGL is sinds 2001 73,6 miljoen euro uitgegeven. Volgens een woordvoerder van de provincie is dat geld onder meer besteed aan planvorming, onderzoek naar mogelijke tracés, het sluiten van overeenkomsten, milieueffectrapportages en tracébesluiten. Een deel daarvan lijkt weggegooid geld, omdat het nieuwe provinciebestuur nu een andere inpassing van de RGL wil.

Voorgeschiedenis

Over de aanleg van de RGL wordt al jaren gesteggeld. In maart 2007 stemde bij een referendum in Leiden bijna 70 procent tegen de komst van lightrail in de Leidse binnenstad. De provincie hield echter vast aan de afspraken over de RGL en dreigde de aanleg af te dwingen met een ‘inpassingsplan’. Zover kwam het niet, omdat gemeente en provincie een compromis sloten om de RGL via een andere route door Leiden te laten rijden. Het vorig jaar aangetreden gemeentebestuur van Leiden keerde zich echter fel tegen de komst van de lightrailverbinding. Ook toen liet de provincie weten Leiden aan bestuursafspraken te houden. Conform een advies van een onafhankelijke commissie onder leiding van Boele Staal staakte Leiden in oktober het verzet tegen de RGL.

Het Leidse college van burgemeester en wethouders is zeer content met het feit dat de RGL niet meer door Leiden zal rijden, zoals in het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe provinciebestuur (VVD, CDA, SP en D66) is afgesproken. Leiden gaat ervan uit dat de bijdrage van 16 miljoen euro aan de ov-verbinding ‘vervalt’. Dat schreef het Leidse college vorige week aan het nieuwe provinciebestuur. Leiden heeft tot nu toe 25,7 miljoen euro uitgegeven aan de voorbereidingen voor de aanleg van de RGL.