Amsterdam: vervang vliegreizen door treinreizen

De gemeente Amsterdam voert een lobby richting het rijk voor het vervangen van vliegreizen door treinreizen en meer ‘netwerkkwaliteit’. De hoofdstad ziet graag bestemmingen komen die iets doen voor de regionale economie ‘en niet de zoveelste vakantievlucht naar Malaga’, antwoordt burgemeester Femke Halsema op vragen van Binnenlands Bestuur in deel 1 van drie verhalen over drukte in de stad.

In een driedelige online serie staat Binnenlands Bestuur stil bij de drukte in de stad Amsterdam na corona. Komt het massatoerisme terug, wat betekent dat voor de leefbaarheid en welke maatregelen worden genomen tegen de toenemende drukte en daaropvolgende overlast? De serie eindigt aanstaande donderdag met de eerste van drie reportages in het kader van een zomerserie over drukte die in het blad zal verschijnen en waarin ook drukte in het bos en aan de kust aan bod komen.

Lobby
Niet de gemeente, maar het rijk gaat over de luchtvaart, openbaar vervoer en de bereikbaarheid en daarom voert de gemeente Amsterdam een lobby richting het rijk dat bezig is met een Beleidskader Netwerkkwaliteit, laat Halsema schriftelijk weten. Tegelijkertijd is er een lobby richting de Europese Unie, waar men over enige tijd start met een nieuwe Europese slotverordening. Binnen deze lobby pleit de gemeente dus voor het vervangen van vliegreizen door treinreizen en voor meer netwerkkwaliteit.

Schiphol
De toenemende drukte in de (binnen)stad en de daarmee gepaard gaande overlast wil de stad dit jaar harder aanpakken. Onlangs introduceerde burgemeester Halsema al een drukte-aanpak voor deze zomer en in de Aanpak Binnenstad staan maar liefst 88 maatregelen. Afstemming met het rijk over het managen van de drukte verloopt via de veiligheidsregio’s, het overleg van burgemeesters met het kabinet. ‘Op incidentele basis wisselt de gemeente Amsterdam hierover met Schiphol en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat informatie uit, maar het rijk is aan zet om maatregelen af te wegen die raken aan de operatie van Schiphol. Het gaat dan onder meer om vluchten weren uit bepaalde landen, triage en quarantaineplicht.’

Minder ‘goedkoop uitgaansleven’
‘Amsterdam blijft een spannende en vrije stad, maar vooral in het centrum willen we minder dominantie van goedkoop uitgaansleven’, schrijft de burgemeester. ‘We hebben een betere balans nodig tussen de behoeften van bewoners en bezoekers. We accepteren geen wangedrag dat de leefbaarheid schaadt.’ De stad wil niet langer het beeld uitstralen dat elk soort grenzeloos gedrag er goed is. ‘We hebben te veel overlast gehad van toeristen die zich misdragen. Bezoekers die met respect omgaan met Amsterdam en de Amsterdammers zijn altijd welkom geweest, en blijven dat vanzelfsprekend ook. Bezoekers die respectloos omgaan met onze bewoners en ons erfgoed zijn daarentegen niet welkom.’

Morele vakantie
PvdA-raadslid Dennis Boutkan muntte het begrip ‘morele vakantie’ dat Halsema graag bezigt. Hij wijst op de korte termijnmaatregelen, zoals meer handhavers, gerichte acties tegen ‘autoslapen’ en een alcohol(verkoop)verbod op De Wallen, maar ook lange termijnmaatregelen, zoals het verbod op toeristenwinkels en de vergunningplicht voor ondernemers in de drukke straten van de Dam naar De Wallen om ondermijning tegen te gaan. Maar de binnenstadbewoner is sceptisch en die connectie wil Boutkan herstellen. ‘Er is een ‘eerst zien dan geloven’-houding. De binnenstad is afgegraasd, er zijn onleefbare situaties ontstaan. Je kunt niet een hek om Amsterdam heen zetten, maar mensen wel ontmoedigen om te komen.’

Blowverbod
Hij verwacht veel van het bouwen van een nieuw erotisch centrum buiten De Wallen en van een blowverbod. ‘Je wilt mensen trekken die iets met stad hebben. Bezoekers zijn hier welkom, maar niet tegen elke prijs.’ Boutkan ziet wel iets in de plannen van de initiatiefnemers van het volksinitiatief, zoals verhoging van toeristenbelasting en de vermakelijkhedenretributie. ‘Er is over minder vakantievluchten gesproken.’ Maar hij wil vooral een ander type bezoeker. ‘Mensen die minder overlast geven. Daarom zetten we in op de zakelijke bezoeker door meer congressen te organiseren. Dat is toch een ander type toerist. En die moet dan het liefst duurzaam komen met de hsl.’

Nachttreinen
Naar aanleiding van de behandeling van het Meerjarenplan Amsterdam Congresstad 2021-2024 afgelopen februari diende Boutkan met andere collegepartijen D66 en GroenLinks een motie in om mogelijkheden te verkennen met aanbieders voor snelle treinen en nachttreinen voor afstanden tot 750 kilometer. Wethouder Victor Everhardt (D66) zegde toe dat het Amsterdam Convention Bureau dat gaat doen en die wens ook meeneemt in de bidbooks en op de website. De financiering van het plan en de subsidie aan stadsmarketingbureau amsterdam&partners ligt voor vier jaar vast. Een wens vanuit VVD, CDA, D66 en JA21. Ook zal het college weldra netwerk events met amsterdam&partners organiseren en congresorganisatoren op politiek niveau ontvangen.

Zakelijke bezoekers
Volgens Halsema heeft de coronacrisis ons geleerd wat er digitaal mogelijk is en heeft deze bepaalde innovaties versneld. De verwachting is dat hybride bijeenkomsten, de combinatie ‘live’ en virtueel, de toekomst zijn. Volgens haar is Amsterdam bij uitstek een geschikte locatie voor die congressen vanwege ‘de sterke digitale connectiviteit, goeie bereikbaarheid en het open en tolerante karakter’. ‘Congressen zorgen voor inkomsten, werkgelegenheid, opleidingsplekken en versterking van lokale economische sectoren, zoals Life Sciences & Health. Ook trekken zij zakelijke bezoekers aan die voor relatief weinig overlast en druk op de openbare ruimte zorgen.’ Ook vinden deze congressen meestal plaats buiten het hoogseizoen en zijn de bestedingen van de congresbezoeker aan horeca en cultuur hoog. ‘Daarbij verblijven bezoekers niet alleen in het centrum, maar verspreid over de stad.’

Ereschuld
‘We steken de hand in eigen boezem, we hebben een ereschuld naar de binnenstadbewoners’, stelt VVD-fractievertegenwoordiger Daan Wijnants. Hij erkent dat er weinig aandacht voor drukte was in de gemeenteraad. Volgens hem doet de burgemeester wat ze kan tegen de overlast van de toeristen, ‘maar tegelijkertijd is het niet genoeg’. Hij pleit voor heel veel handhaving op De Wallen, zoals ook bij het verplaatsen van de snorfiets naar de rijbaan gebeurde. ‘Toen was er geen snorfiets meer op het fietspad. Dat zou op De Wallen ook kunnen: lik op stuk en communiceren in internationale media. En daaraan gekoppeld het ingezetenencriterium voor de coffeeshops.’

Geen ‘no-go-area’ meer
Een hogere toeristenbelasting vindt Wijnants ‘onwenselijk’, als de juiste mensen maar komen, ‘zoals van cruiseschepen’. Bewoners zijn blij met de grote stappen, merkt Wijnants. ‘Maar ze zien ook dat het deze zomer weer druk wordt.’ We moeten er volgens Wijnants voor zorgen dat de gewone Amsterdammer weer naar de Wallen gaat en het daar geen ‘no-go-area’ meer is, door de toeristen gekoloniseerd. ‘Het gebied heeft een unieke uitstraling, maar die is verborgen geraakt. Dat moeten we terugbrengen, ook met goede horeca.’ En de ramen? Moeten die allemaal weg? ‘De Wallen mogen wel een rauw randje houden, maar nu gaat het te ver. De vraag is wat je met de bestaande ramen doet. Daar is onduidelijkheid over, vooral over de kosten om die ramen te verplaatsen. En waar dan naartoe? Daarvoor moet nog heel wat water door de Amstel.’