Advertentie
ruimte en milieu / Nieuws

Regels nodig voor klimaatadaptief bouwen

Ondanks alle mooie woorden over klimaatadaptief bouwen is de nieuwbouw van nu nog hartstikke traditioneel.

17 juni 2022
gevelbegroeiïng
Gevelbegroeiïng houdt huis in Arnhem koeler ANP

De nieuwbouwwijken die nu uit de grond gestampt worden zijn verre van klimaatadaptief, stelt Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar climate design & sustainability aan TU Delft. Bouwers houden zich aan de regels, maar ook niet meer dan dat. Daarom lukt klimaatadaptief bouwen volgens hem alleen met scherpere regels.

Productmanager

JS Consultancy
Productmanager

Concerncontroller

Gemeente Loon op Zand
Concerncontroller

Grote ramen

Klimaatadaptief bouwen klimt omhoog op de urgentieladder. Vorige maand kondigden de ministers van VRO en IenW ‘klimaatbestendig en waterrobuust bouwen’ als norm af en beloofden zij ‘criteria om water en bodem sturend te maken’. De huidige, gangbare ontwikkel- en bouwwijze zijn volgens Van den Dobbelsteen echter nog helemaal niet klimaatbestendig. Woningen worden vooral gebouwd op koude winters en hebben vaak grote ramen. ‘Dat vinden we in Nederland fijn vanwege de openheid, het daglicht, en de zon in de winter. Dat veroorzaakt een probleem in de zomer, omdat we ook veel zon vangen die weer weggekoeld moet worden.’

België en Australië

Ook het aanpassen aan lange periodes van regen en van droogte, lukt maar niet. ‘Het zou logisch zijn regenwater standaard op te vangen en te bewaren voor drogere periodes. Dat doen we in Nederland nog helemaal niet. Terwijl dat in België en Australië bijvoorbeeld wel verplicht is bij nieuwbouw.’

H.P. We hebben toch wadi’s in nieuwbouwwijken?

A.v.d.D. 

‘Jaha’, schampert hij, ‘in sómmige nieuwbouwwijken. De meeste nieuwbouwwijken zijn heel traditioneel. Daar wordt op de ouderwetse manier met een regenriool weggevoerd. De wijken met wadi’s zijn wel beter. Die houden meer vast. Ook waterpleinen zoals in Rotterdam zijn prima oplossingen om het water even in de stad te houden en niet af te voeren. Dat zijn pleinen die normaal droogstaan, maar als het flink regent loopt een reservoir onder het plein vol en dan loopt het plein ook onder en krijg je een soort speelplein met water. Dat vinden kinderen geweldig en het is een goede maatregel voor regenbuffering.’

‘We bouwen toch weer hupsakee traditioneel, want dat is goedkoop en snel.’

Andy van den Dobbelsteen

H.P. De eerste stap bij nieuwbouw is: waar komt het? Wat vindt u van de huidige keuzes?

A.v.d.D. 

Lacht hardop. ‘Het bekendste is natuurlijk wel dat wij bouwen in de diepste polders. Ook voor de Zuidplaspolder (6,76 meter onder NAP, het laagste punt van Nederland, HP) worden weer nieuwbouwplannen bedacht. Okay, we hebben ruimte nodig om te bouwen. Maar waarom doen we dat niet op veilige plekken? En áls je dan bouwt op een diepe plek waarvan we weten dat die een keer gaat onderlopen, bouw dan overstromingsbestendig. Dat gebeurt niet. We bouwen toch weer hupsakee traditioneel, want dat is goedkoop en snel. En wat betreft hitte zouden we wijken moeten maken die veel en veel groener zijn.’

H.P. We hebben het veel over klimaatbestendig bouwen maar in de praktijk gebeurt er nog bar weinig aan?

A.v.d.D. 

‘Het gebeurt wel steeds meer, maar het probleem is dat de regelgeving altijd ver achterloopt. Regelgeving is gebaseerd op het verleden. Er is nog geen goede regelgeving op het gebied van klimaatadaptatie. Op het moment dat dat meegenomen wordt - veel beter rekening houden met koeling in de zomer, of eigenlijk het voorkómen van koeling - dan doen bouwers dat wel. Die doen wat in de wet staat. Er zijn er maar een paar die vooruitlopen. Het gros zit op het minimumniveau van wat gevraagd wordt.’

H.P. De minister wil een maatlat klimaatadaptief bouwen. Ziet u daar heil in?

A.v.d.D. 

‘Het doet me een beetje denken wat we in de jaren negentig hadden: de maatlat milieuvriendelijk bouwen. Dat is goed, hoor, want daar begint het mee. Dan krijg je in ieder geval een overzicht van de maatregelen die je kunt treffen. Ik denk wel dat het in regelgeving verankerd moet worden.’

H.P. De Deltacommissaris heeft vorig jaar een waarschuwing gegeven over de 820.000 woningen die gebouwd gaan worden in ‘overstroombaar, slap, zettingsgevoelig en nat gebied.’ De huidige plannen zouden amper letten op het water- en bodemsysteem en de gevolgen v

A.v.d.D. 

‘Ja, dat klopt. Er wordt in uiterwaarden gebouwd, in diepe polders, in moerassige gebieden. Dat gaat gewoon problemen opleveren op den duur. Er zijn natuurlijk al besluiten genomen op sommige plekken. Ik snap dat het moeilijk is dat terug te draaien, maar als we tot nieuwe inzichten komen, zouden we dat toch wel moeten doen.’

H.P. We bouwen de Valkenburgs van de toekomst.

A.v.d.D. 

‘Dat zou je bijna denken. In Valkenburg was er die enorme regenbui. Had die boven het westen gehangen, dan waren daar al die polders ondergelopen. Nu was het maar Zuid-Limburg. Vanuit het westen wordt een beetje gedacht: het zal wel loslopen, een beetje overstroming hier en daar. Maar zou dat gebeurd zijn in de buurt van Den Haag of Rotterdam, dan heb je een heel ander probleem.’

‘We moeten terug naar de ouderwetse zonwering, naar overstekken, leilindes en gevelbegroeïng.’

Andy van den Dobbelsteen

H.P. Voelt u voldoende urgentie over dit probleem? Het bouwproces gaat gewoon door en het lijkt alsof de meeste plannen voortbreien op hoe we het deden.

A.v.d.D. 

‘Dat is zo. De meeste bouwers hebben geen zin om nieuwe, ingewikkelde dingen te doen die ook investeringen vragen, dus die vallen terug op oude gewoontes. Daarom moet de regelgeving zo zijn dat dat niet gebeurt. BENG, de energienorm, houdt tegenwoordig rekening met zomercomfort, maar niet streng genoeg, vind ik. Het is gebaseerd op een milde klimaatverandering. Ik denk dat we die normen moeten aanscherpen voor extreme klimaatverandering, met 40 graden in de zomer. Nu schaft iedereen airco’s aan. Behalve dat ze veel energie gebruiken, zorgen ze er ook nog voor dat ze de stad opwarmen. Je krijgt een vicieuze cirkel. Dat moet een halt toegeroepen worden.’

‘Architecten hebben ook een belangrijke rol. De Nederlandse architectuur dicteert strakke geveloppervlakten met veel glas en geen buitenfrutsels, dus geen zonwering. Om oververhitting te voorkomen maken ze er getint glas van, zodat nog maar 15 procent van de zonnewarmte binnenkomt. Maar ja, dan heb je nog steeds 150 watt per vierkante meter. Dat moet je wegkoelen. We moeten terug naar de ouderwetse zonwering, naar overstekken, leilindes en gevelbegroeïng. Vroeger moesten we comfortabel bouwen zonder energieverbruik. Daar zie je de slimste oplossingen, zonder dat dat allerlei apparatuur zoals airconditioning vraagt.’

Gemeenten, provincies en waterschappen vinden dat ‘de opgave om klimaatbestendig te bouwen te vrijblijvend wordt ingevuld’. Dat blijkt, meldde de VNG deze week, uit het rapport Verkenningen landelijk level playing field klimaatadaptieve nieuwbouw. Daaruit blijkt dat een duidelijke definitie van klimaatadaptief bouwen ontbreekt, wat leidt tot discussie over de vraag of een bouwproject klimaatbestendig is. Hoewel de overheden een richtlijn wensen is er ook sprake van ‘angst voor landelijk voorgeschreven maatregelen’.

Plaats als eerste een reactie

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Advertentie