‘Ruige kern’ kan de Veluwe redden

De Veluwe is een toeristische trekpleister vol recreatieparken, campings, restaurants, fietspaden en wegen. Maar de natuur gaan ten onder. Michiel Hegener pleit ervoor de helft als ‘ruige kern’ beter te beschermen.

Ons wilde oosten 

Als geboren Hilversummer was de Veluwe voor de jonge Hegener (1952) binnen fietsbereik. Hij ging er kamperen met vriendjes en naar beesten kijken. Later werd hij journalist, onder meer voor NRC en als auteur van reisgidsen voor de ANWB schreef hij over de Veluwe. In 2002 schreef Hegener het boek Ons wilde oosten. Dit voorjaar verscheen de herschreven versie Ons wilde oosten 2.0.

Grootste laaglandnatuurterrein
De Veluwe is volgens hem in potentie ‘het grootste laaglandnatuurterrein van Noordwest-Europa’. Hij spreekt van een omvang 160.000 hectare, tussen Rijn en IJssel en Randmeren en de provinciegrens Gelderland-Utrecht. Ongeveer 100.000 hectare daarvan bestaat uit het karakteristieke Veluwebeeld van bos, heide en wat stuifzand, maar Hegener rekent ook de krans van vooral landbouwgebied van 60.000 hectare mee. Hydrologisch en ecologisch hoort dat erbij, want het regenwater dat op het centrale deel in het zand zakte, kwelt hier op, aldus de auteur.

Vakantiedorp

We stappen uit bij Samoza, het oudste kampeerterrein van Nederland in de buurt van het dorp Vierhouten, midden op de Veluwe. ‘Kijk daar, caravans van meer dan vijftig vierkante meter. Er zitten enkele wielen onder om het ding van de oplegger naar de staanplaats te rollen. Die blijven hier gewoon altijd staan.’ Verderop stuiten we op het bord ‘Koop je eigen chalet’. Eind augustus zijn er kijkdagen in de modelwoning. Samoza is een vakantiedorp, met op het centrale plein een wegwijzer met de bordjes ‘wasserette, discotheek,  cafetaria, milieustraat, manege, supermarkt, jeugdhonk, kantine, kinderboerderij, supermarkt, zwembad.’

Dertig recreatieterreinen

Hegener gruwt ervan. ‘Er zijn wel dertig van dit soort recreatieterreinen midden op de Veluwe, en nog veel meer langs de randen. Als je als inwoner hier in Vierhouten een tuinhuisje in je tuin wilt, krijg je problemen, maar omdat dit recreatieterrein heet, mag alles. En waarom moet er op elke vierkante kilometer een restaurant staan? Het lijkt wel of de natuur sinds twintig jaar vooral het decor is voor de kassa’s van toerisme en Veluwe haar eerste plaats als toeristische trekpleister in Nederland koste wat het kost wil verdedigen tegen de Noordzeekust.’

Alleen geld verdienen

De organisatie Veluwe Alliantie, met daarin 21 gemeenten, de Provincie Gelderland, LTO Nederland, de Horeca Nederland, Recron, ANWB, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en Gelders Landschap is in de ogen van Hegener de grootste apologeet van dit gedachtegoed. ‘Hun slogan is “Veluwe op 1”. Zij willen in wezen alleen maar geld verdienen.’

Ruige kern  

Michiel Hegener denkt dat het mogelijk is dat toerisme en natuur wel degelijk op een meer evenwichtige manier kunnen samengaan. Hij pleit voor een ruige kern van 80.000 hectare voor woeste natuur en wildernis van fauna en ook ruimte voor wolven, wisenten en elanden. ‘Daar moeten alle paden dicht, naaldbomen omgetrokken, het bos vernieuwd, pannenkoekenhuizen en recreatiewoningen weg. Daarbij moeten ook de kalvermesterijen met hun enorme stikstofdepositie worden gesloten.’

Alle ruimte

Rond dat ruige centrum zijn toeristen geen probleem. Er is al een Dolfinarium, Burgers Zoo, Openluchtmuseum, Paleis het Loo, cultuurhistorische monumenten, kastelen en boerderijen, allemaal verbonden via een netwerk van wegen, fietspaden en wandelpaden, schrijft Hegener. ‘In die zones is ruimte voor de kampeerder, dagjesmens, wandelaar en mountainbiker. Ook kan daar landbouw plaatsvinden, vooral biologisch en met aandacht voor streekproducten. En nog verder naar de randen toe moet de bebouwing en de landbouw zo extensief mogelijk en de grondwaterstand zo hoog mogelijk blijven.’

Geen utopie

De rijksoverheid zou die ruige kern van 80.000 hectare stapsgewijs tot Nationaal Park de Veluwe moeten bestempelen, vindt Hegener. ‘En dan niet volgens de uitgeklede tekst van de huidige Natuurbeschermingswet als een Nationaalpark nieuwe stijl, wat neerkomt op een soort Vondelpark-plus, maar gewoon conform de internationale richtlijnen van de grootste en oudste natuurbeschermingsorganisatie IUCN.

Lees het hele verhaal over de Veluwe deze week in BB14 (inlog).