Proeftuingemeenten zoeken naar hun rol

Gemeenten worstelen met het invullen van hun regierol bij de Proeftuinen Aardgasvrije Wijken (PAW). Ook blijkt het in de praktijk lastig om een businesscase voor het overgaan van gas naar een warmtenet of all-electric oplossing sluitend te krijgen. Toch blijkt er bij bewoners en gemeenten veel enthousiasme bij het project, zo constateert een eerste rapport over de voortgang en leerervaringen van de 27 proeftuinen.

Overgang

Om voorzichtig het water te testen voor een grootschalige overgang naar een aardgasvrije woonvoorraad, besloten het rijk, provincies en gemeenten om, verspreid over Nederland, bepaalde, bestaande woonwijken als proef aardgasvrij te maken. De bedoeling van het programma is om in beeld te krijgen waar de knelpunten liggen, en wat ervoor nodig is om de energietransitie wijkgericht aan te pakken.

Ontwikkelfase

Van die 27 proeftuinen zijn de meeste overigens nog steeds in de ontwikkelfase. Pas in enkele gemeenten is de realisatie aan de gang of afgerond. Volgens de voortgangsrapportage, die minister Knops (BZK) deze week aan de Tweede Kamer stuurde,  zijn de meeste proeftuinwijken bezig met het uitwerken van een businesscases met een concreet aanbod voor de bewoners in 2020.

Tijd

Maar volgens veel van de proeftuingemeenten vraagt dat voorwerk, zoals het oprichten van wijkteams en het vergroten van het draagvlak in de wijk erg veel tijd. Meer dan was voorzien, zegt de minister in een brief. ‘De samenwerking met stakeholders en met name de participatie en communicatie met bewoners en gebouweigenaren blijkt veel intensiever dan gedacht. Gemeenten geven aan dat laagdrempelig persoonlijk contact met bewoners en eigenaren nodig is, waardoor ook het proces om te komen tot de uitvoering aanzienlijke tijdsinspanning vergt.’

Wet

Daarnaast lopen gemeenten ook tegen wettelijke beperkingen aan en strenge eisen van de energieleveranciers aan. Zo blijken de kosten voor het afsluiten van gas en het aansluiten op een warmtenet veel duurder dan gedacht. Ook kan een gemeente nu nog weinig doen tegen ‘gasklevers’, bewoners die weigeren hun gasaansluiting op te geven voor bijvoorbeeld een warmtenet. De minister wil nu, als experiment, de Crisis- en Herstelwet gaan gebruiken om wijken toch van het gas af te krijgen.

Steun

Toch lijkt het voor gemeenten het belangrijkst om de maatschappelijke steun voor de aanpak niet te verliezen. Daarom zoeken ze oplossingen voor mensen die al heel veel hebben geïnvesteerd in een alternatief, en er misschien bekaaid afkomen als er een ander, veel goedkoper systeem in de straat wordt uitgerold.