Ommen wil geen Veenwieken II

Met het goedkeuren van de regionale energiestrategieën door gemeenteraden gaat de energietransitie een nieuwe fase in. De raad van Ommen wil dat de gemeente controle houdt. Het windpark ‘de Veenwieken’ zit ze nog steeds niet lekker.

Lokale deelname

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten moeten streven naar duurzame energieprojecten waaraan de lokale bevolking en direct omwonenden kunnen deelnemen. Maar voor de Ommense raad is die afspraak tijdens een bespreking van de Regionale Energiestrategie (RES) veel te vaag. Wat betekent lokale deelname eigenlijk? ‘Een boer die in zee gaat met een ondernemer in zonnepanelen, dat is dus géén lokaal eigendom’, vindt PvdA-raadslid Hilbert Moerman. Uiteindelijk neemt de raad een motie aan: voor een vergunning aan een nieuw initiatief moet minstens vijftig procent lokaal eigendom zijn.

Traject

Net als in veel andere gemeenten is de energietransitie in Ommen, die door Binnenlands Bestuur wordt gevolgd, geen geruisloze oefening. De gemeente wil haar deel in de RES-regio West-Overijssel serieus oppakken. Dat betekent in de praktijk meer energie uit zonne-energie en windmolens. Maar de dilemma’s zijn dezelfde als in veel andere gemeenten. Grote windmolens wekken naast veel stroom ook weerstand op. En zonnevelden zien boeren en landbouworganisaties niet zitten. Bovendien heeft het stroomnet daarvoor voorlopig nog te weinig capaciteit. De besprekingen in de gemeenteraad zijn voor wethouder Bart Jaspers Faijer (duurzaamheid, ChristenUnie) een spannend moment. Want aan de bespreking en stemming over de RES in de raad is al een traject voorafgegaan van zo’n twee jaar van vergaderen, onderhandelen en informeren. De wethouder is bovendien ook voorzitter van de RES-regio. 

Uitsluitingsgebied

Maar waar deze discussies in andere gemeenten regelmatig leiden tot grote tegenstellingen in de raad, lijkt de beraadslaging in Ommen weliswaar kritisch maar toch vooral opbouwend. Het nut van de energietransitie wordt niet betwist. En zonnepanelen ziet iedere partij bij voorkeur op daken, en niet in het weiland. Maar de vraag of er windmolens in de Ommense weilanden moeten worden geplaatst, wordt vooralsnog vermeden. Er zijn nog geen plaatsen aangewezen: de gemeente heeft ervoor gekozen om geen zoekgebieden maar uitsluitingsgebieden aan te wijzen: gebieden waar in ieder geval géén maatregelen worden genomen. Hoewel een grote meerderheid van de gemeenteraad de RES-plannen steunt, is er ook wantrouwen over partijen van buiten de gemeente die straks profiteren van de exploitatie van zon- en windparken op Ommense grond. De raadspartijen vrezen dat dat averechts werkt in het vergaren van lokaal draagvlak.

Inpassingsplan

‘Wij noemen het weleens het PIP-­gevoel’, verklaart Jaspers Faijer. Hij bedoelt daarmee het provinciaal inpassingsplan dat zorgde dat er op agrarische grond tussen Ommen en de naburige gemeente Hardenberg tien windmolens werden gebouwd. Vijf staan er in Ommen, vijf in Hardenberg. Het project De Veenwieken werd in 2019 in gebruik genomen, maar de turbines werden gebouwd onder het Wind Op Land-programma: de locatie werd eigenlijk door het rijk aangewezen. Het heeft in Ommen voor veel frustratie gezorgd. ‘Het voortraject speelde al voor mijn tijd. Ik was toen nog wethouder in Staphorst, en daar heeft de gemeenteraad gezegd: als het dan toch moet, doen we het zelf. Dat was de aanleiding voor het opzetten van een coöperatie, Wij Duurzaam Staphorst, waar de omwonenden aan konden deelnemen. Dat heeft erg goed gewerkt voor de acceptatie van de windturbines. Maar voor De Veenwieken en Ommen was dat helemaal omgedraaid: uit verontwaardiging over de provinciale aanwijzing heeft de gemeente de handen er helemaal van afgetrokken. Met als gevolg dat het windpark er toch is gekomen en wordt geëxploiteerd door commerciële windbedrijven. Iedere partij in de Ommense raad is er zich heel bewust van dat we dát niet meer willen.’

Faliekant tegen

Raadslid Gerrit de Jonge van de lokale Volkspartij Ommen Vooruit (VOV) houdt spreekuur op de Ommense markt op dinsdag. Een mooie gelegenheid om de mening van de Ommenaar te peilen en om te horen wat er in de gemeente leeft. Zijn partij is niet tegen de energietransitie, maar vraagt zich  af in hoeverre de maatregelen op instemming van de Ommense bevolking kunnen rekenen. De VOV is wel faliekant tegen een nieuw windpark als De Veenwieken. Maar De Jonge vreest dat zoiets er toch van gaat komen. ‘Partijen die eerst tegen waren, hebben door druk uit de regio een ommezwaai gemaakt. Het RES-proces voelt toch weer als van bovenaf opgelegde maatregelen. Veel wordt nu al regionaal afgestemd voordat het in de raad wordt besproken. Dat is niet zoals het hoort. Het hoort van onderaf: afspraken maak je eerst in de gemeenteraad.’ Tijdens de bespreking van de RES vroeg De Jonge zijn collega-raadsleden de uitzending van het BNNVARA-programma Opstandelingen over het verzet tegen windmolens in Culemborg nog eens terug te kijken. ‘Dat we dat gedonder in Ommen niet krijgen.’

Lees het complete verhaal in Binnenlands Bestuur nummer 14 (inlog)