Conflicten over verduurzamingsplannen moeilijk te voorkomen

Lokale plannen voor duurzame energie en natuurontwikkeling zijn vaak aanleiding voor conflicten tussen burgers en overheid, maar ook tussen burgers onderling. Het vergt een oplettende overheid om dat niet uit de hand te laten lopen, zegt het Sociaal en Cultureel Planbureau in een casestudie van drie verduurzamingsprojecten.

Barstjes

In het rapport ‘Barstjes in de lokale gemeenschap’ onderzocht het SCP de spanningen die ontstonden tussen burgers bij drie ruimtelijke verduurzamingsprojecten: een heideverbinding bij Hilversum, de aanleg van een zonneweide bij Finsterwolde en het energielandschap in de polder Reijerscop/Rijnenburg bij Utrecht. In alle drie projecten ontstonden conflicten tussen voor- en tegenstanders van de plannen.

Overvallen

Het is moeilijk om die conflicten te voorkomen, zegt het SCP, omdat burgers zich vaak overvallen voelen door de plannen en het gevoel krijgen voor een voldongen feit te worden gesteld. Zelf als de initiatiefnemers of overheid een inspraaktraject goed voorbereiden, blijkt het alsnog moeilijk te voorstellen of een conflict ontstaat. Vaak spelen andere ergenissen over de leefomgeving een rol bij eventuele weerstand tegen een nieuw project. Bovendien werkt de aanpak of conflicthantering die in een project wel succes heeft, in een ander project niet.

Effect

Uit de drie onderzochte casussen blijkt dat de gevolgen van een conflict over verduurzamingsplannen een negatief effect kunnen hebben op de lokale gemeenschap. Het kan al bestaande of veronderstelde tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen vergroten of zelfs vriendschappen en buurtrelaties verbreken.  

Recept

Volgens het SCP is er geen recept om dit soort conflicten op te lossen of te voorkomen. Maar het planbureau adviseert overheden wel om opgaven, zoals grootschalige woningbouw, energietransitie en natuurontwikkeling in een grotere samenhang te bekijken. Als, zoals in het geval van Rijnenburg, één thema als ‘energielandschap’ centraal komt te staan, dan ontstaat het conflict bijna automatisch: er zijn immers ook mensen die graag willen dat er in plaats daarvan woningen worden gebouwd.