Gezonde leefomgeving: meer dan schone lucht

Gezondheid in de Omgevingswet moet niet alleen gaan over de fysieke leefomgeving. Ook onderwerpen als sociale veiligheid, meer bewegen en minder stress zouden moeten terugkeren in het ruimtelijke beleid van overheden. De Nationale Omgevingsvisie kan daartoe een aanzet geven.

Brede blik

Deze boodschap gaven deskundigen van GGD’en en adviseurs over de Omgevingswet mee aan het programmateam dat vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) voorbereidt, Werkplaats NOVI. Op een bijeenkomst in Rotterdam spraken zij deze week over leefomgeving en gezondheid. Uit discussies over welke waarden en ambities belangrijk zijn voor een gezonde leefomgeving, bleek duidelijk de behoefte aan een brede blik: een gezonde leefomgeving gaat niet alleen over schone lucht in de stad en leefbaar agrarisch gebied. Een echt gezonde leefomgeving zorgt er ook voor dat mensen meer bewegen, minder stress ervaren, elkaar ontmoeten en zich veilig voelen, onderwerpen die vooral op het sociale domein liggen.

Integraal

Het onderwerp gezondheid vraagt in de Nationale Omgevingsvisie dan ook om een integrale benadering van het ministerie. Margriet de Jager, raadslid in Deventer en bestuurslid van de VNG meent dat de rijksoverheid daar nog een uitdaging heeft liggen. ‘Als het rijk zelf eens integraler zou gaan werken, zouden wij daar als gemeenten heel blij mee zijn.’ Tegelijkertijd stelt ze dat het rijk bij de Omgevingswet hierover niet teveel moet dichtregelen. ‘Gemeenten zijn zelf al volop aan het nadenken over hoe ze verbindingen kunnen leggen tussen de verschillende terreinen die raken aan de leefomgeving. We moeten niet in elkaars vaarwater gaan zitten.’

Weinig betrokken 

Gemeentebestuurders en –ambtenaren waren trouwens nauwelijks aanwezig op de bijeenkomst. Wel heel veel GGD’ers, deskundigen van adviesbureaus en rijksambtenaren. Zijn gemeenten niet te weinig betrokken bij het vaststellen van de belangrijke thema’s voor de Nationale Structuurvisie? Volgens De Jager wordt daarover binnen VNG-commissies gesproken en zijn gemeenten meer bezig met hun gemeentelijke visie op de leefomgeving, die zij vanaf 2018 verplicht zijn op te stellen.

Doorwerken

De NOVI kan hen daarbij wel inspireren, stelt Edward Stigter, directeur van het programma Eenvoudig Beter van I&M. ‘Het rijk formuleert daarin wat zij ziet als de belangrijkste ruimtelijke opgaven voor Nederland. Gemeenten kunnen vervolgens hun eigen keuzen maken; een rijksvisie is een zelfbindend document voor de rijksoverheid, niet bindend voor andere overheden.’ Toch kunnen er wel degelijk onderwerpen in staan die doorwerken in hoe lagere overheden moeten handelen, erkent Stigter. ‘Daarom proberen we hen er via dit soort bijeenkomsten bij te betrekken.’