Gemeenten schuiven Omgevingswet voor zich uit

Meer dan drie kwart van de gemeenten houdt zich op bestuurlijk niveau nog niet bezig met de Omgevingswet. Veel gemeenten zien de wetswijzigingen bovendien als “oude wijn in nieuwe zakken”. Dat blijkt uit onderzoek van ingenieursbureau Oranjewoud onder honderd gemeenten.

Afwachtende houding van gemeenten

Projectmanager Ruimte Edwin Oude Weernink en mede-onderzoeker Arno Derks van Croonen Adviseurs zijn verbaasd over de afwachtende houding  van gemeenten. ‘Het hele wetgevingstraject loopt al twee jaar en het ministerie (van I&M) investeert behoorlijk in de informatievoorziening. Het gaat om een fundamentele stelselherziening die iedereen raakt. Wij hadden verwacht dat dat hoger op de ambtelijke en bestuurlijke agenda zou staan.’

Druk geweest met actualiseren bestemmingsplannen

Oude Weernink veronderstelt dat colleges de Omgevingswet doorschuiven naar de volgende collegeperiode. Dat lijkt logisch: de Omgevingswet treedt pas in 2018 in werking en aan de uitwerking van de wet in Algemene Maatregelen van Bestuur wordt nog volop gewerkt op het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Bovendien zijn gemeenten tot 1 juli van dit jaar druk geweest met het actualiseren van hun bestemmingsplannen. Daarna brak een nieuwe fase aan, van heroriënteren op de rol die gemeenten straks gaan spelen in het ruimtelijk domein: niet langer nemen ze het voortouw in ruimtelijke  ontwikkelingen, ze voeren regie en faciliteren. Oude Weernink: ‘Dit is hét moment om met de Omgevingswet aan de slag te gaan, omdat die de nieuwe rol van het bevoegd gezag als uitgangspunt neemt. Het verbaast mij dat ze die kans tot nu toe hebben laten liggen.’

Steun voor uitnodigingsplanologie

Vooral omdat de nieuwe rol en werkwijze van gemeenten een flinke cultuuromslag vergen. Gemeenten zullen de komende  tijd een slag moeten maken om de ambtelijke organisatie en het bestuur in te richten op hun nieuwe rol. ‘Uitnodigingsplanologie wordt door 80% van de ondervraagden omarmd, maar ze hebben er nog geen vorm aan gegeven. Er moet nog heel wat gebeuren om te zorgen dat je als gemeente initiatiefnemers ook echt uitnodigt om met plannen te komen. Dat heeft niet alleen met wetgeving te maken, maar ook met een nieuwe mindset, met durven loslaten. Nu afwachten tot de wet is ingevoerd, geeft het risico dat je straks achter de muziek aanloopt.’

Harmoniseren van wet- en regelgeving

Uit het onderzoek blijkt ook dat 42% van de gemeenten de Omgevingswet ziet als “oude wijn in nieuwe zakken”. Oude Weernink denkt dat deze scepsis is ingegeven door eerdere wetswijzigingen, maar vindt die niet geheel terecht. ‘I&M is volop bezig met het harmoniseren van het huidige woud aan wet- en regelgeving en stopt veel energie in voorlichting daarover.’