Omgevingsplan wordt nieuw instrument voor gemeenten

Gemeenten krijgen een nieuw instrument in handen voor de inrichting van de leefomgeving: het omgevingsplan. Met dit alternatief voor de omstreden omgevingsverordening, kan het aloude bestemmingsplan alsnog in de prullenbak.

Angel uit Omgevingswetdiscussie

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) is het eens geworden met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over de hoofdlijnen van de Omgevingswet, meldt minister Melanie Schultz in een gesprek met Binnenlands Bestuur. Ze is blij dat de angel uit de Omgevingswetdiscussie is gehaald. 'Voor mij is het heel belangrijk dat gemeenten zich goed voelen bij de Omgevingswet, zij moeten ermee werken.'

Waslijst aan knelpunten

Eind vorig jaar presenteerde de VNG nog een waslijst aan knelpunten in de nieuwe wet. 'Een megaoperatie zonder inhoudelijk meerwaarde' zei toen zelfs de Tilburgse burgemeester Peter Noordanus. Hij onderzocht samen met Friso de Zeeuw (praktijkhoogleraar gebiedsontwikkeling) namens de VNG de praktijkproblemen met het omgevingsrecht.

Bestemmingsplan behouden

Opvallend in hun rapport was het pleidooi om het instrument bestemmingsplan te behouden. De wetsontwerpers bij I&M hadden aanvankelijk bedacht dat het lang verguisde instrument vervangen zou moeten worden door één omgevingsverordening per gemeente, helemaal in lijn met de brede benadering van de fysieke leefomgeving in de nieuwe wet. Gemeenten hebben echter net al hun bestemmingsplannen geactualiseerd. Zij zien er tegenop om al die bestemmingsplannen te herzien en samen te voegen in één omgevingsverordening, een wezenlijk ander instrument dan een plan.

Flexibiliteit inbouwen

Dat hoeft nu niet meer. Met ingang van de nieuwe wet worden alle bestemmingsplannen automatisch omgevingsplannen, of gemeenten er nu één of honderd hebben, zegt Schultz. 'Gemeenten kunnen zelf kiezen of ze uiteindelijk naar één omgevingsplan gaan, wat het idee van de verordening was, of dat er meer plannen naast elkaar blijven bestaan. We bouwen flexibiliteit in, want de situatie is niet in elke gemeente hetzelfde.'

Meer regels in het omgevingsplan

Het verschil met het bestemmingsplan is dat in het omgevingsplan meer regels kunnen worden opgenomen dan enkel over de bestemming van grond; ook afspraken over natuur en milieu en bijvoorbeeld erfgoed kunnen erin. Gemeenten kunnen het plan zo 'breed' maken, als zij willen: Van "een goede ruimtelijke ordening" tot "een goede fysieke leefomgeving".

Gemeentebesturen kunnen afwijken 

I&M en VNG zijn in het afsprakenkader ook overeengekomen dat delen van het wetsontwerp Natuur al in het wetsvoorstel voor de Omgevingswet worden opgenomen. Critici misten het onderwerp natuur in de nieuwe wet. Ook zijn er volgende Schultz nu duidelijke afspraken gemaakt over de mogelijkheden voor gemeentebesturen om af te wijken van al te knellende regels, bijvoorbeeld op milieugebied.

Projectbesluit 

Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over het projectbesluit, het instrument voor het Rijk en de provincies om projecten van publiek belang te kunnen realiseren. Met het projectbesluit kan het gemeentelijk omgevingsplan direct worden gewijzigd, zodat een project direct in dat plan wordt ingepast. Samen met de provincies en de VNG gaat I&M nader vaststellen voor welke type projecten het Rijk en provincies kunnen afwijken van het gemeentelijk omgevingsplan.

Het volledige interview met minister Schultz verschijnt in het volgende nummer van Binnenlands Bestuur (1 maart).