Kloof: de stad is ‘groener’ dan het ommeland

Gelderland Zuid mag op het gebied van duurzaamheid dan wel de progressiefste regio van het land zijn, binnen die regio zijn er aanzienlijke verschillen hoe ‘groen’ men wil zijn. Het ommeland van Nijmegen blijkt uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Binnenlands Bestuur een stuk behoudender dan de stad.

Dertig energieregio’s zijn bezig met het opstellen van een plan hoeveel schone energie ze willen leveren in 2030. Zo sleutelt ook de regio Arnhem-Nijmegen een Regionale Energiestrategie (RES) in elkaar, een karwei dat met zestien gemeenten samen moet worden geklaard. Afgaande op het I&O-onderzoek moet dat een fluitje van een cent zijn in het zuidoostelijke deel van Gelderland: nergens in de zes onderzochte regio’s is men meer bezorgd over het klimaat en vindt men vaker dat een volgend kabinet meer moet doen aan de uitstoot van broeikasgassen.

RES-plan
En dat is ook terug te vinden als ambitie in het conceptbod in het RES-plan, zoals dat eind september vorig jaar aan het rijk werd aangeboden. “In 2030 willen we 55 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990”, staat er stoer. Die ambitie gaat een stuk verder dan de 49 procent die landelijk is afgesproken. Het conceptbod ‘is het resultaat van een gezamenlijke inzet’ en werd op 23 september 2020 unaniem aangenomen door de betrokken overheden.

De regio Nijmegen is, meer dan andere regio’s, begaan met het klimaat. Maar wanneer de regio nader wordt bekeken, komen in het I&O-onderzoek toch duidelijke verschillen naar voren op stellingen die gaan over duurzaamheid. Zo vindt drie kwart van de inwoners van stedelijk gebied dat de gemeente moet bijdragen aan een duurzamer Nederland, door bijvoorbeeld meer windmolens, zonnepanelen en dergelijke te stimuleren en te plaatsen. In het ommeland ligt dat percentage een stuk lager, namelijk op 58 procent.

Terugkrabbelen
En dan, ondanks deze verschillen, toch unaniem een zo ambitieus RES-plan presenteren? The devil is in the detail. In  Heumen – een van de 16 RES-gemeenten – maken ze wel degelijk een voorbehoud. In een in de oplegnotitie van het conceptplan opgenomen reactie stelt de gemeente namelijk nadrukkelijk te willen vasthouden aan de doelstelling van 49 procent CO2 ­reductie in 2030 ‘i.p.v. de 55 procent CO2-reductie waar het concept bod nu vanuit gaat’, zo staat te lezen in het RES-plan. Hè? Hoe hebben we het nu met elkaar? Het was toch een unaniem bod?

RES-procesregisseur Eva de Ruiter spreekt desgevraagd ook van een ‘gekkig’ en ‘bijzonder besluit’ van Heumen. Wat blijkt? Het is genomen nadat het RES-plan al was geaccordeerd. Het college dat ermee instemde, stapte echter op na verzet vanuit de bevolking over de in hun ogen te vergevorderde windmolen-plannen. Het nieuwe college liet vervolgens de regio weten allerlei ambities in het akkoord terug te schroeven. Bovendien wil Heumen dat er vooral wordt ingezet op energie uit zon en water. Pas in laatste instantie mag er naar windmolens worden gekeken.

Windmolens
Over het algemeen hebben inwoners van het landelijk gebied in de zes regio’s het niet zo op windmolens en zonneparken, zo blijkt uit het onderzoek. Eén op de drie ommelanders vindt het (helemaal) niet goed dat er moderne windmolens en zonnepaneelvelden bij hen in de buurt staan. Het aandeel stedelingen dat die opinie deelt ligt lager: nog geen kwart procent vindt het niet goed dat er windmolens in de buurt aanwezig zijn en maar 20 procent laat zich negatief uit over de aanwezigheid van zonnepaneelvelden. ‘De term “not in my backyard” oftewel “niet in mijn achtertuin” waarbij men wel gebruik wil maken van de in dit geval duurzame voorziening, maar er geen hinder van wil ondervinden, schemert hier doorheen’, aldus Peter Kanne van I&O Research.

Zoektocht
Intussen wordt er in de regio wel al volop gezocht naar mogelijkheden om energie duurzaam op te wekken, bijvoorbeeld via zonnevelden, windturbines en warmtenetten. Veel zal in de omliggende kleine gemeenten met relatief veel buitengebied een plek moeten krijgen: een grote gemeente als Nijmegen heeft weinig ruimte voor windmolens en zonnepanelen. De randgemeenten krijgen dan dat ‘zuur’ gecompenseerd door ‘zoet’ in de vorm van bijvoorbeeld gebiedsimpulsen of landschapsverbetering. Althans, dat is het plan.

Van start
Of in de volgende versie van het energieplan al wat zuur voor Heumen is geschrapt, zal eind juni blijken. Verantwoordelijk procesregisseur Eva de Ruiter wil over 6 procent meer of minder eigenlijk niet zoveel discussie meer voeren. ‘Hoe effectief is dat?’, zegt ze. ‘Laten we van start gaan, echt gaan beginnen en dan zien wat we van de ambities kunnen waarmaken.’ 

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week (inlog)