Ella Vogelaar zwijgt niet

Een valkuil die er met de komst van radio, televisie en internet alleen maar gevaarlijker op is geworden. Het GeenStijl-interview met de toen nog minister Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie werd later zelfs uitverkoren tot politiek moment van het jaar. En met reden, al was het maar omdat voor het eerst een nieuw medium zijn invloed op de politieke agenda liet gelden. Met het verzamelen van zoveel mogelijk Hyves-vriendjes kom je er als politicus niet meer op het internet.

Toch komt dat Geen-Stijl-interview in Twintig maanden knettergek, het relaas van Vogelaars ministerschap, slechts terloops voor. Het is dat haar kleinkinderen erover begonnen tegen Vogelaars partner Onno Bosman die tijdens haar ministerschap een logboek bijhield over hun gesprekken en het in het boek optekende. Zonder die kleinkinderen zou het de minister wellicht zijn ontgaan.

Stampende voeten

Haar hoofd was op dat moment bij heel andere dingen. Al tijdens de honderd-dagen-tour waarmee het kabinet in het voorjaar van 2006 zijn optreden begon, kreeg Ella Vogelaar de prijs voor de frequentste werkbezoeker van alle bewindslieden. Van het ene buurtproject naar het andere, alle veertig naar haar vernoemde prachtwijken langs en dan ook nog talloze toespraken. Een volle agenda met veel bezigheden buitenshuis en maar weinig tijd voor Den Haag.

Intussen was er juist in Den Haag van alles aan de hand. Het regeerakkoord was achteraf bezien veel te vaag over de financiering van Vogelaars prachtwijken. Dat bracht haar in conflict met collega Bos van Financiën, bovendien haar partijleider. Er volgde een jaar van typisch Haagse schermutselingen tussen de betrokken departementen, inclusief de aan het Binnenhof inmiddels onvermijdelijke spin over opwellende tranen, stampende voeten en andere politieke dreigementen.

Snel bleek ook dat Bos het niet altijd eens met haar rol in het integratiedebat. Vogelaar riep de toorn van de VVD tot de PVV over zich af met uitspraken over de burka en de joods-christelijke-islamitische traditie en ze gaf prinses Maxima toestemming te zeggen dat dé Nederlander niet bestaat. Volgens Bos is Vogelaar te soft en te kwetsbaar voor de Wilders-verwijten dat ‘de PvdA problemen negeert’.

Op de wekelijkse bijeenkomsten van de PvdA-bewindslieden en de rest van de partijtop gaat het er niet zachtzinnig aan toe. Vogelaars naam wordt door Bos in interviews en toespraken steeds vaker opvallend gemeden, waar anderen wel worden genoemd. Het zal dan overigens nog zeker een half jaar duren voor Vogelaar door Bos, PvdAfractievoorzitter Hamer en partijvoorzitter Ploumen wordt ontboden om te worden ‘afgezet’, zoals Bosman dat in het boek consequent noemt. Al die tijd blijft Vogelaar hopen dat het tij nog zal keren. Het fatale moment komt dan toch nog als een verrassing.

IJskoud

Spannende nieuwe onthullingen over de korte maar hevige ministersloopbaan van Vogelaar komen in Twintig maanden knettergek niet voor. Dat haar ontslag vooral een interne PvdA-aangelegenheid was, werd indertijd ook al beschreven. Toch biedt het boek - naast de vele soms wat vermoeiende verslagen van al weer zo'n geslaagd werkbezoek - ook veel fascinerende inkijkjes in de wereld van de bewindsliedenoverleggen, de bilateraaltjes en de mailtjes en sms-jes die onze gezagsdragers elkaar sturen. Wat dat betreft doet het boek van Bosman en Vogelaar erg denken aan het begin jaren negentig verschenen Regerenderwijs van Peter Rehwinkel, de huidige burgemeester van Naarden.

Rehwinkel mocht toen een jaar lang elke week aanzitten bij de zogeheten PvdA-bewindsliedenoverleggen tijdens het derde kabinet-Lubbers van het CDA en de PvdA. Ook toen leidde de combinatie van het PvdA-leiderschap van Wim Kok met die van minister van Financiën tot moeizame verhoudingen met de andere PvdA-ministers. Diezelfde ijskoude sfeer klinkt ook nu weer door in de overigens tamelijk zakelijke beschrijvingen van de PvdA-bewindsliedenoverleggen en bilateraaltjes onder Wouter Bos. Inmiddels wel aangevuld met een eindeloze reeks mailtjes en sms-jes waarvan er een groot aantal in Twintig maanden knettergek letterlijk worden geciteerd.

Op steun van partijgenoten hoeft Vogelaar, met uitzondering van de staatssecretarissen Timmermans en Albayrak, daarbij eigenlijk niet te rekenen. Als de bom is gebarsten, zijn er vooral troostrijke berichten van de bewindslieden van de ChristenUnie en het CDA. En dus, met alle respect voor de interviewtechniek van GeenStijl, ook zonder die video had Vogelaar het eind van de rit niet gehaald.

Toof Brader is coördinator bij het digitale themakanaal van NOS Politiek 24: www.politiek24.nl

Ella Vogelaar & Onno Bosm, Twintig maanden knettergek, Dagboek van een ministerschap, Uitgeverij Balans, 2009, ISBN 978 94 600 3024 6, € 16,95