Wim Kuijken neemt na ruim acht jaar afscheid als deltacommissaris. In een periode waarin de urgentie van water- en klimaatbeleid sterk toenam, ging hij juist minder werken.
Wim Kuijken: 'Liever zachte kracht dan doorzettingsmacht’
Wim Kuijken neemt na ruim acht jaar afscheid als deltacommissaris. In een periode waarin de urgentie van water- en klimaatbeleid sterk…
Geen doorzettingsmacht
Ruim acht jaar was Kuijken als speciale regeringscommissaris aan het werk. Hoofd van een bescheiden, twaalfkoppig bureau dat ervoor moet zorgen dat de laaggelegen delta die Nederland is op de langere termijn ‘leefbaar en veilig blijft’. Een prestigieuze functie in tijden van klimaatverandering en een stijgende zeespiegel. Maar met, ogenschijnlijk, bar weinig doorzettingsmacht. Hoe kreeg Kuijken zijn adviezen uitgevoerd?
Raar idee
Het was iets waar hij zich naar eigen zeggen ‘nooit veel zorgen’ om maakte. ‘Doorzettingsmacht heb ik altijd een wat raar idee gevonden. Het doorzetten van wát? En aan wie verantwoord ik me dan? Ik ben geen gekozen bestuurder, maar door de regering benoemd. Dan heb je meer aan de soft power zoals het jaarlijkse schrijven van een voorstel voor het Deltaprogramma. Daar moeten anderen, in dit geval het kabinet en de leden van de Tweede Kamer, in het openbaar op reageren. Je invloed is misschien wel groter als je geen doorzettingsmacht hebt.’
Minder extreem
Het schortte bij Kuijkens aantreden in 2010 bij veel lokale bestuurders aan urgentie om het thema klimaat op te pakken. De Watersnoodramp van 1953 en de evacuaties vanwege hoog rivierwater in 1995 waren weggezakt in het collectieve geheugen. Kuijken had via het Deltafonds jaarlijks een miljard euro beschikbaar voor infrastructurele projecten die Nederland klimaatbestendiger zouden moeten maken. Maar kreeg de schop in de uiteenlopende regio’s maar eens de grond in.
Kennisbasis
‘Het beste wat je dan kunt doen is zorgen dat de kennisbasis gezamenlijk op orde komt’, vertelt hij. ’En die kennis vervolgens wetenschappelijk laten reviewen zodat er een onafhankelijk oordeel komt over onze voorstellen. Wanneer vervolgens iedereen in de community van rijk, gemeenten, provincies en waterschappen samen tot goede voorstellen komt, dan zou het zomaar kunnen dat het kabinet en Kamer ermee instemmen. Dat is sindsdien mijn werkwijze geworden.’
Choreograaf
Zijn rol was niet alleen die van oliemannetje of aanjager, maar vooral die van ‘choreograaf’. Kuijken: ‘Alle deelnemende partijen – behalve de decentrale overheden ook de ministeries en Rijkswaterstaat – hebben hun eigen verantwoordelijkheid. Ik heb van begin af aan gezegd: ik ga daar niet aan tornen. Je moet samen meedoen op basis van een hoger doel. En dat hogere doel staat in de wet, en dat snapt iedereen. Iedereen weet dat ik het uiteindelijke voorstel voor maatregelen in het Deltaprogramma schrijf. En dat minister dit in het kabinet brengt en deze aanbiedt aan de Tweede Kamer. Blijkbaar was die mix voldoende om alle partijen te overtuigen om mee te doen. Niemand kan dit alleen.’
Drie dagen
Kuijken begon in 2010 als fulltimer, maar was de laatste jaren slechts drie dagen per week deltacommissaris. Is dat gezien de klimaatopgave die op ons afkomt niet een beetje weinig? ‘Misschien dat er nu voor mijn opvolger Peter Glas weer een tandje bijkomt. Al die pakweg 350 gemeenten die klimaatmaatregelen moeten gaan nemen, dat heeft gewoon veel aandacht nodig. Anderzijds: ik heb die drie dagen bewust gekozen. Ik heb een goeie, hoogwaardige staf. En het werk moet worden gedaan bij anderen, niet hier. Ik voer niks uit. Ik regisseer, agendeer, monitor, wijs de weg en zorg dat onderzoek tot stand komt. Die drie dagen symboliseren voor mij dat de gemeenschap het grotendeels zelf zal moeten doen.’
Niet afschaffen
Of kan die gemeenschap – nu rijk, waterschappen, provincies en gemeenten steeds nauwer optrekken – het inmiddels wel helemáál zelf af? ‘Die vraag kan op enig moment aan de orde komen’, erkent Kuijken. ‘Maar ik zou de post van deltacommissaris niet afschaffen. Er zijn nog veel grote beslissingen te nemen. Die zijn existentieel voor Nederland. Als de zeespiegel na 2050 sneller gaat stijgen, zullen we mogelijk grootschaliger maatregelen moeten nemen. Het is verstandig om dan iemand te hebben die het voortouw neemt om daar voorstellen voor te doen over kabinetsperiodes heen. Je depolitiseert het proces van besluitvorming en krijgt ruimte om de beste oplossing naar voren te schuiven.’
Lees het hele interview met Wim Kuijken deze week in BB24 (inlog).
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Dat deze dure voortrekker wist dat de problemen van 1953 en andere kritische ogenblikken ogenschijnlijk waren weggezakt maar nog niet gevrijwaard waren van onzekerheden zonder dat hij een poging ter verduidelijking heeft ondernomen valt mij tegen van hem. De ware oorzaak van 1953, het watergevaar van onder, heeft hij net als alle regeringsleiders gelaten waar het was. De geldelijke middelen om iets aan de komende zeespiegelstijging te doen heeft hij gebruikt of bestemd voor secundaire problemen zodat dit primaire knelpunt onveranderd is gebleven. Inderdaad kan er daarom gezegd worden dat deze dure kracht weinig doorzetting heeft getoond in ons probleem tegen de verwachtte zeespiegelstijging .