Woonruimteverdeling is meer dan iedereen keuzevrijheid bieden

Steeds vaker wonen mensen met een hulpvraag bij elkaar in hetzelfde complex of dezelfde straat. Niet prettig voor hen, want zo kunnen ze moeilijk ‘gewoon’ meedoen in de samenleving. Maar ook niet prettig voor mensen die er al woonden en hun vertrouwde buurtje zien veranderen. Corporaties zien deze complexen stevig inboeten op veerkracht. “Hoe kunnen we bij woningtoewijzing sturen op leefbare wijken?”, vroeg een corporatie ons.

Met huurprijsbeleid had de corporatie al geprobeerd buurten veerkrachtiger te maken, door kapitaalkrachtiger huurders naar binnen te halen. In de praktijk kwamen deze huurders niet of bleven ze maar kort. Selectieve woningtoewijzing was de volgende stap. Companen hielp met een passende aanpak voor woonruimteverdeling waarmee de corporatie kan sturen op leefbare wijken en adequate huisvestingskansen voor aandachtsgroepen.

De mens centraal

Onze eerste vraag was: waar hebben we het precies over? Gaat het over hele wijken of buurten, of over specifieke complexen of situaties? Uit een eerste inventarisatie bleek het probleem meer te zijn dan een incident. Het concentreerde zich bovendien in een aantal specifieke straten en complexen. Voor die plekken gingen we aan de slag met woonconsulenten, maatschappelijk werkers en sociaal beheerders. We ontleedden de casuïstiek. Vanuit de overtuiging dat je de niet de getallen en algemeenheden centraal moet stellen, maar de problemen die mensen ervaren. En die waren er wel degelijk; vaak schrijnend en complex.

Werkbare maatregelen

Via design-thinking zochten we de meest extreme oplossingen voor de beschreven problemen. Vervolgens vertaalden we ruim 20 van die oplossingen naar werkbare maatregelen die passen bij de dagelijkse werkwijze en interne verantwoording. Enkele belangrijke oplossingen die naar voren kwamen:

• meer informatie vooraf over waar mensen gaan wonen
• intake op locatie in plaats van op kantoor
• een verhuurdersverklaring die ook wordt ingevuld en ‘voor waar’ ondertekend door de huurder
• minder vrij zoeken en meer actieve bemiddeling op basis van gesprekken vooraf
• een tijdelijke verhuurstop op portiekniveau wanneer daar veel overlast is

Ook belangrijk is simpelweg meer aandacht voor intervisie. Hoe zorgen we samen dat we sterk staan? Dat we weten hoe we in een situatie handelen en met vertrouwen op elkaar kunnen terugvallen. Bovendien is er behoefte aan meer rugdekking vanuit het bestuur. Bijvoorbeeld als de politieke druk om toch te huisvesten groter wordt.

Met dit maatregelenpakket stapte de verhuurafdeling naar de directie en het bestuur. Met succes; de corporatie werkt inmiddels aan implementatie van de eerste maatregelen.

Krachtig sturingsinstrument voor woonruimteverdeling

Woningtoewijzing is een krachtig sturingsinstrument voor corporaties. Sturing via woonruimteverdeling kost veel tijd aan de voorkant, maar verlicht de werkzaamheden als mensen eenmaal wonen. We zien dat corporaties vaak huiverig zijn om op deze manier te sturen. De aanpak zou stigmatiserend of paternalistisch zijn. Er is dan ook lef en overtuiging nodig om deze stap voorwaarts te zetten. Een stap die past in een lange volkshuisvestingstraditie van sturing op leefbare buurten en complexen. En die ingaat tegen de belemmerende overtuiging die ‘keuzevrijheid’ heet.