Utrecht moet flink bezuinigen en wijst met vinger naar het rijk

De gemeente Utrecht heeft het financieel moeilijk. Dat blijkt uit de voorjaarsnota 2024. Inwoners van de stad kunnen een lastenverzwaring tegemoet zien en er wordt ook voor 32 miljoen bezuinigd. Daarnaast grijpt het college flink in de reserves. Het gemeentebestuur wijst met een beschuldigende vinger naar het rijk: de financiële problemen komen volgens wethouder Susanne Schilderman door kortingen op het gemeentefonds.

76 miljoen tekort

Schilderman spreekt van ‘stevige financiële maatregelen nemen om het huishoudboekje op orde te brengen’. Het tekort van de gemeente is opgelopen tot 76 miljoen euro structureel, op een totale begroting van 2 miljard euro. Dit is met inachtneming van de recent teruggedraaide bezuinigingen, met name het definitief schrappen van de opschalingskorting. De donderdag gepresenteerde plannen van de nieuwe coalitie zijn nog niet verwerkt.

Bezuinigingen

Op korte termijn gaat de gemeente bezuinigen. Dit jaar een bedrag van 3,3 miljoen, oplopend tot een structurele bezuiniging van 32 miljoen vanaf 2028. Bezuinigingen komen er onder andere op de overhead van de gemeente, het versoberen van dienstverleningskanalen, het verlagen van verschillende subsidies, aanmoedigingsgelden voor woningcorporaties, minder inzet op het voldoen aan de EU-grenswaarden voor luchtkwaliteit, minder onderzoek, minder uren voor BOA’s, beschermd wonen en het stoppen met een subsidie voor het expertisecentrum voor ongewenste zwangerschap.

Sociaal domein

Ook gaat Utrecht de bijzondere bijstand versoberen, bijvoorbeeld door de kosten van woninginrichting om te zetten van gift naar lening. Daarnaast wil de gemeente een subsidie voor omscholing stopzetten. Ook de bijdrage aan het Utrechts Werkbedrijf gaat omlaag. Verder stopt de impulsregeling onderwijs, en worden een aantal jeugdprojecten geschrapt op thema's zoals: eigen seksualiteit begrenzen, misbruik en keuzevrijheid. ‘Verder ondersteunen we dan ook niet langer jonge gezinnen met specifieke opvoedvragen.’

Ingrijpende maatregelen

Het is maar een greep aan de maatregelen die Utrecht wil doorvoeren. Toch zegt de gemeente dat zij ervoor heeft gekozen om mensen in een kwetsbare positie en kinderen zoveel mogelijk te ontzien wat betreft de bezuinigingen. Maar het sociaal domein en ook onderwerpen die kinderen direct raken komen er allesbehalve ongeschonden uit. Naast de genoemde maatregelen gaat er ook minder geld naar inclusie, stopt de inzet op PrEP en Soa-preventie, en stelt het college voor na deze bestuursperiode geen subsidie meer naar schoollunches en de aanpak gezond gewicht te sturen. Ook het geld dat naar de aanpak van vechtscheidingen gaat wordt geschrapt.

Hervormingen ambtelijk apparaat

Daarnaast kondigt het college hervormingen aan binnen de eigen organisatie. Die moeten zich vanaf 2026 gaan terugbetalen en uiteindelijk 25 miljoen euro per jaar kostenbesparing opleveren. De rest van het tekort wordt opgevangen door lastenverzwaring. Zo gaat de OZB met 12 procent omhoog, wordt betaald parkeren duurder, zullen toeristen meer belasting moeten betalen en worden de leges opgehoogd zodat ze weer kostendekkend zijn.

Vinger naar het rijk

Het gehele tekort oplossen met bezuinigen was volgens het college niet wenselijk geweest. Dat zou een te zware wissel trekken op de stad. De lastenverhoging noemt Schilderman een ‘moeilijke keuze’, maar wel een die gemaakt moest worden. ‘We hebben door de korting van het Gemeentefonds door het Rijk niet de luxe om lastige maatregelen te laten liggen.’ De gemeente wijst bij de presentatie van de voorjaarsnota meermaals met een beschuldigende vinger naar het rijk. De tekorten zijn volgens het college ontstaan door de kortingen op het gemeentefonds.

Oppositie kritisch

Oppositiepartijen zeggen tegen RTV Utrecht dat het college veel doorschuift naar de toekomst, en dat het college eerder had moeten bezuinigen. ‘Opnieuw legt dit college de rekening bij de inwoners neer, de bezuinigingen en hervormingen gaan pas vanaf 2026 in. En de reserves worden leeggeroofd’, zegt raadslid Margreet Ramaker (VVD) bijvoorbeeld. Coalitiepartijen spreken juist van een goede en gebalanceerde oplossing, en wijzen net als de wethouder naar het rijk.