Vlissingen en Wijdemeren in 2023 onder verscherpt toezicht

Slechts twee gemeenten vallen dit jaar onder het provinciale toezicht op hun financiën. Hoewel de gemeentelijke situatie in jaren niet zo goed is geweest als nu, waarschuwen insiders voor de vele onzekerheden.

Inflatiekosten

Eén gemeente in Noord-Holland, één gemeente in Zeeland. Meer ‘slachtoffers’ van het provinciale toezicht op de gemeentefinanciën zijn er dit jaar niet te betreuren. Ondanks de hoge inflatiekosten hebben gemeenten voor het grootste deel een sluitende begroting 2023 ingeleverd. Zuid-Holland heeft weliswaar één gemeente onder verscherpt toezicht gesteld, maar dat is omdat het een herindelingsgemeente betreft. Voorne aan Zee kon als gevolg van die herindeling nog geen begroting 2023 indienen. Na een herindeling is standaard dat een gemeente (tijdelijk) onder preventief toezicht staat.

Nieuwkomer

Voor Wijdemeren is het preventieve toezicht dat de provincie Noord-Holland oplegt nieuw. De begroting 2023 is structureel en reëel niet in evenwicht, moest de toezichthouder constateren. En in de meerjarenraming wordt niet aannemelijk gemaakt dat dit evenwicht in de eerstvolgende jaren zal worden hersteld. Verantwoordelijk gedeputeerde Ilse Zaal (D66) heeft de gemeente opgedragen met een herstelplan te komen. Wanneer daaruit blijkt dat herstel van het structureel en reëel evenwicht op termijn aannemelijk is, kan ze de begroting 2023 alsnog goedkeuren en eventueel ook het preventieve toezicht weer intrekken.

Oude bekende

Vlissingen is een oude bekende in de categorie zwakke broeders. Evenals voorgaande jaren, is ook de begroting 2023 niet structureel sluitend en laat ook de meerjarenbegroting een tekort zien. De begroting 2023 van de Zeeuwse gemeente vertoont een tekort van net iets meer dan 7 miljoen euro, volledig veroorzaakt door tekorten op het gebied van het sociaal domein en werk & inkomen. Over de jaren slinkt het tekort weliswaar, maar de meerjarenraming laat in 2025 nog steeds een gat zien van 2,2 miljoen euro. Dat betekent dat eventuele begrotingswijzigingen ook in 2023 weer moeten worden goedgekeurd door Gedeputeerde Staten van Zeeland.

Spaarpot

Gelders gedeputeerde Jan Markink zegt blij te zijn dat de gemeenten de komende jaren ‘over het algemeen’ voldoende geld hebben. Maar hij adviseert gemeenten tegelijkertijd te zorgen voor een goede spaarpot voor eventuele tegenvallers. ‘Het blijven onzekere tijden.’ Enerzijds komt dat door de hoge inflatie, de stijgende energiekosten, een krappe arbeidsmarkt en een stijgende rente, maar ook door het voorziene ravijnjaar 2026. In dat jaar immers daalt de rijksbijdrage aan het gemeentefonds ineens fors. Bijna de helft van de Gelderse gemeenten heeft om die reden 2026 niet sluitend gekregen in de meerjarenbegroting.

Terughoudend

Markink: ‘Het rijk heeft een deel van dat ravijn gedempt door 900 miljoen euro toe te voegen aan het gemeentefonds, maar dat is duidelijk niet genoeg.’ Over of en wat er iets voor in de plaats komt, is nog steeds geen duidelijkheid. ‘Het leidt er toe dat gemeenten voorzichtig begroten en terughoudend zijn met het aangaan van nieuwe structurele uitgaven voor de jaren 2026 en verder’, aldus de Friese CDA-gedeputeerde Friso Douwstra.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 2 van deze week. (inlog)