Fusie BNG en NWB van de baan

Het kabinet voelt niets voor een samengaan van BNG Bank en NWB Bank in een grote investeringsinstelling. Zo’n instelling komt er per 2018 wel, maar vooralsnog zonder de twee publieke sectorbanken.

In de Miljoenennota was aangekondigd dat het kabinet nog deze kabinetsperiode een voorstel zou uitwerken voor een nationale financieringsinstelling. Afgelopen vrijdag heeft het kabinet de opzet van zo’n Nederlandse financierings- en ontwikkelingsinstelling – Invest-NL – bekendgemaakt. Anders dan oorspronkelijk werd gedacht, gaan de Bank Nederlandse Gemeenten en de Nederlandse Waterschapsbank geen onderdeel uitmaken van die instelling.

Monopolist
Bij nader inzien ziet het kabinet ‘vooralsnog minder toegevoegde waarde’ in het samenvoegen van Invest-NL met beide banken. ‘Vanwege het maatschappelijke belang van de relatief goedkope financiering van BNG en NWB voor de semipublieke sector, ligt het minder voor het hand om hier grote aanpassingen in te doen’, aldus het kabinet in een brief aan de Tweede Kamer. Daarnaast hebben de aandeelhouders van de twee banken – gemeenten, provincies en waterschappen – aangegeven er waarde aan te hechten dat ze bij twee sectorbanken terecht kunnen in plaats van één (bijna-) monopolist. Ook de FMO gaat niet op in Invest-NL.

Langdurig proces
In het in de Miljoenennota aangehaalde rapport van het consultancybureau Oliver Wyman en advocatenkantoor De Brauw Blackstone en Westbroek was de voorkeursoptie om de drie instellingen wel te fuseren. Voormalig Financiën topman en IMF-bestuurder Jeroen Kremers zei als opsteller van dat rapport in Binnenlands Bestuur dat met het onder één dak brengen van BNG, NWB en FMO pas echt ‘een cruciale club’ zou ontstaan die kleine en ook grotere investerings- en ontwikkelprojecten aan kan. Die projecten kwamen volgens hem nu niet tot stand omdat het financieringslandschap veel te versnipperd is. Door middel van een fusie zou een kapitaalkrachtige bank worden geschapen met minimaal 100 miljard euro in kas. Volgens het kabinet is het echter maar zeer de vraag of de samenvoeging op korte termijn te realiseren is. ‘Er moet een complex en mogelijk langdurig fusieproces doorlopen worden. In de praktijk zijn fuserende en reorganiserende instellingen vaak voor een belangrijk deel (van de managementcapaciteit) bezig met een dergelijk proces in plaats van met het oplossen van de eerder beschreven uitdagingen’, aldus het advies van een ambtelijke werkgroep aan het kabinet. Vanwege de genoemde nadelen adviseert de werkgroep ‘vooralsnog af te zien van een formele fusie.’

Risicovol
Voorlopig wordt ingezet op een financieringsinstelling zonder de publieke sectorbanken en met een veel geringer bedrag kas dan de eerder genoemde 100 miljard euro. Voor de financiering krijgt Invest-NL een kapitaalstorting die vanaf 2017 in stappen van 0,5 miljard euro zal worden opgebouwd naar 2,5 miljard euro. Het kabinet beoogt Invest-NL op 1 januari 2018 operationeel te laten zijn ‘op die gebieden waar dat kan.’ Doel is om via de instelling gewenste investeringen in bedrijven en projecten mogelijk te maken die vanwege hun onzekere risico-rendementsverhouding of lange onzekere terugverdientijden onvoldoende financiering in de markt kunnen aantrekken. In de eerste plaats  zal Invest-NL een rol gaan spelen bij risicovolle activiteiten van ondernemingen op het gebied van grote transitie-opgaven op het gebied van energie, verduurzaming, mobiliteit, voedsel en digitalisering van de industrie en van maatschappelijke domeinen als zorg, veiligheid en onderwijs.