Extra geld voor krimpgemeenten

Gemeenten die te kampen hebben met bevolkingskrimp, moeten daarvoor worden gecompenseerd. Er moet dan wel sprake zijn van een verwachte daling van meer dan negen procent. Om willekeur te voorkomen moeten vooraf eenduidige criteria worden vastgelegd.

Daarvoor pleit de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) in zijn advies aan minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) over de decentralisatie-uitkering bevolkingsdaling. Nu wijst de minister de krimpregio’s aan die voor het extra geld vanuit het gemeentefonds in aanmerking komen. ‘Daarmee ontstaat het gevaar van willekeur, stelt de Rfv.

Onzekerheid

‘Zo komt de regio Noord-Oost Friesland met een verwachte bevolkingsdaling van 9,24 procent tussen 2014 en 2040 in aanmerking voor de decentralisatie-uitkering terwijl de anticipeerregio’s Oost Drenthe en Hoeksche Waard met respectievelijk 9,92 procent en 9,71 procent verstoken blijven van een bijdrage op basis van de decentralisatie-uitkering’, schrijft de Rfv in zijn advies aan de minister. ‘Gezien de langere periode en de daarbij behorende onzekerheid’ adviseert de raad voor wat betreft de toekomstige bevolkingskrimp ‘uit te gaan van een verwachte daling van de bevolking van meer dan 9 procent over de periode 2014-2040.’

Andere drempel

Voor de topkrimpregio’s geldt een drempel van 3 procent. In deze regio’s is daarnaast een aanvullende aanpak nodig die (extra) kosten met zich meebrengt. Positief is de Raad over het feit dat ook gemeenten en regio’s die buiten de provincies Groningen en Limburg in aanmerking kunnen komen voor de decentralisatie-uitkering. Met deze uitkering worden betrokken gemeenten te opzichte van de huidige maatstaf ‘meerjarige zekerheid’ geboden.

Verdeelvraagstuk

De financiële techniek en inhoudelijke onderbouwing had wel anders en beter gekund, meent de Rfv. Het was logischer geweest als provincies de budgetten aan krimpgemeenten gaan toedelen. ‘Het vraagstuk wordt nu echter vooral als een verdeelvraagstuk binnen het gemeentefonds gezien.’ Bij het groot onderhoud gemeentefonds moet aandacht worden besteed aan de specifieke investeringsopgaven van krimpgemeenten. Bij de evaluatie van de decentralisatie-uitkering moet vervolgens die herijking van dit subcluster binnen het gemeentefonds worden betrokken.

Op gespannen voet

Er is geen inhoudelijke onderbouwing van het bedrag dat het kabinet voor de decentralisatie-uitkering bevolkingsdaling wil uittrekken. ‘De waarde van decentralisatie-uitkering bevolkingsdaling lijkt vooral gelegen in de erkenning van de problematiek waar gemeenten in krimpregio's mee te maken hebben.’ Verder stelt de Raad dat het karakter van de decentralisatie-uitkering op gespannen voet staat met het opleggen van bestedingsvoorwaarden. Ondanks deze kanttekeningen stemt de Raad wel in met het instellen van een decentralisatie-uitkering bevolkingsdaling binnen het gemeentefonds.