Bezuinigingen gemeenten blijven uit in verkiezingsjaar

In verkiezingsjaren, zo is de aanname, wordt er liefst met zoet gestrooid. Gemeenten hebben blijkens het uitgevoerde financieel toezicht van de provincies, volledig aan die verwachting voldaan: bezuinigd wordt er dit jaar amper.

Gemeentefonds
Die conclusie valt te trekken uit het verslag over het financieel toezicht op gemeenten 2018. Natuurlijk, de aantrekkende economie heeft de noodzaak om te bezuinigen ook sterk verminderd: niet alleen zagen gemeenten de algemene uitkering uit het gemeentefonds groeien en belandden minder inwoners in de bijstand, ook slaagden ze erin meer bouwgronden uit te geven. Drenthe maakt er melding van dat ze – met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen – vooral beleidsarme (meerjaren)begrotingen ter goedkeuring kreeg voorgelegd. Kenmerkend voor de begrotingen was volgens de provincies Friesland en Brabant dat er weinig tot geen bezuinigingen of taakstellingen in waren opgenomen, ‘mogelijk vanwege de positieve ontwikkeling van de algemene uitkering en de gemeenteraadsverkiezingen.’

Sociaal domein
De provincies signaleren als toezichthouder op de gemeentefinanciën wel dat veel gemeenten problemen blijven ondervinden met de bekostiging van het sociaal domein. Over vrijwel de hele linie vragen de provincies zich af of, gelet op de afname va de rijksbudgetten, kunnen uitkomen met het geld. ‘De risico’s op dit terrein kunnen er voor zorgen dat de financiële positie van de gemeenten [] onder druk komen te staan’, aldus de provincie Drenthe. Ook de provincie Flevoland spreekt in dat verband van ‘een financieel substantieel risico in komende jaren.’

Financiële risico’s
Het meest uitgesproken somber is het beeld dat de provincie Limburg schetst ten aanzien van de gemeentelijke inkomsten en uitgaven in het sociaal domein. ‘Gedurende 2017 hebben de realisatiecijfers 2016 duidelijk laten zien dat er bij meer gemeenten dan in 2015 sprake was van tekorten, vooral bij het onderdeel Jeugd’, aldus de provincie. In een aantal gevallen ging het om grote tekorten, waarbij de grootste optraden bij met name de grotere gemeenten – zowel in absolute als relatieve zin.

Ook de provincie Zeeland signaleert blijvende onzekerheid ten aanzien van de financiële risico’s van de decentralisaties. ‘Vraag is of de door het rijk ingecalculeerde bezuinigingen op de gedecentraliseerde gelden de komende jaren daadwerkelijk budgettair neutraal of anderszins door de gemeenten kunnen worden opgevangen.’