34 miljard euro naar gemeenten via 78 rijksuitkeringen

De rijksoverheid keerde in 2017 34 miljard euro uit aan gemeenten via 78 verschillende uitkeringen. Dat komt neer op gemiddeld 1947 euro per inwoner per gemeente. Bloemendaal, als welvarende gemeente, ontving per inwoner het minst: 953 euro. Heerlen ontving het meest met 3465 euro. Dat staat in de tweejaarlijkse Atlas rijksuitkeringen aan gemeenten van onderzoekscentrum COELO van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).

Verschillen

Het COELO geeft verschillende oorzaken voor hogere uitkeringen. ‘De zwakke sociale structuur en de centrumfuncties van Heerlen, Vlissingen en Rotterdam zorgen voor hogere kosten’, schrijft het onderzoekscentrum. ‘Van welvarende gemeenten als Bloemendaal, Midden-Delfland en Blaricum verwacht het rijk dat zij weinig kosten hebben en dat zij zelf meer geld kunnen binnenhalen via de lokale belasting.’ Ook ontvangen gemeenten waar de huizen relatief minder waard zijn minder onroerendezaakbelasting (ozb).

Aantal neemt toe

Opvallend is dat het aantal uitkeringen sinds 2013 toenam van 57 tot 78. ‘Een algemene reden daarvoor is er niet’, zegt professor Maarten Allers, hoogleraar economie van decentrale overheden aan de RUG. ‘Maar het beleid is om dat terug te dringen. Dat lukt dus niet.’

Relatief veel geld

Grotere gemeenten krijgen relatief veel geld. Allers: ‘Hier wonen ook meer mensen die meer zorg nodig hebben, en grote gemeenten hebben een centrumfunctie.’ In feite krijgen ze geld omdat ze dingen doen voor omliggende gebieden. Per gemeente kunnen de omvangen van uitkeringen sterk verschillen: voor Assen bestaat het totale uitkeringsbedrag slechts voor 28 procent uit de algemene uitkering, maar voor Vlieland 81 procent.

Gemeentefonds

Ongeveer 60 procent van de gemeente-uitgaven wordt betaald met geld van de rijksoverheid, terwijl slechts 17 procent betaald wordt met lokale belastingen. Van de 34 miljard euro die gemeenten van het rijk krijgen, gaat 27,7 miljard via het gemeentefonds. Daarin zijn de grootste uitkeringen de algemene uitkering, met zo’n 15 miljard euro, en de uitkering sociaal domein, met 10 miljard.

Bekijk hier de kaart van Nederland met de hoogte van de uitkeringen per gemeente in 2017.