Een gemeente kan meer (bezuinigen) dan zij denkt
Column Emile KarregatFinalist van de BB Serious Game Top InfluencersJohan Cruijff stelt dat ieder nadeel z’n voordeel heeft. En dat klopt, ook nu weer! Heel Nederland is bezig om de broekriem aan te halen. Dat geldt voor alle sectoren en zeker ook voor (lokale) overheden. Gaande het proces om de 18 miljard te vinden wordt er heel wat gefoeterd en gejammerd. Nu dient er nog eens 10 miljard bezuinigd te worden. Maar kan dat ook? Mijn antwoord is ondubbelzinnig ja.
Bij bezuinigingen kijken bestuurders vaak naar hun ambtelijke staf. Er ligt een bepaalde opgave en deze wordt ambtelijk neergelegd om met ideeën te komen. Dat moeten liefst maatregelen zijn die politiek en maatschappelijk geen pijn doen.
Maar dan komt de boodschap vanuit het ambtelijk apparaat: de belastingen en leges moeten omhoog, schoolzwemmen moet afgeslankt, er wordt iets gesneden in het personeelsbudget en de externe inhuur, zwembad privatiseren, de kaasschaaf over de welzijnssubsidies en samenwerkingsverbanden etc. U ken ze wel. Resultaat: college, gemeenteraad en bevolking zijn niet blij en een brief via de VNG naar het Kabinet is het gevolg: dit kan toch echt niet, we eisen compensatie!
Maar het kan anders. Allereerst zou je de bezuinigingsopgave niet (alleen) bij ambtenaren moeten neerleggen. Er mag niet van uit worden gegaan dat een kalkoen zichzelf gebraden gaat opdienen dus bestuurders dienen zelf het heft in hand te nemen en inhoudelijke sturing aan het proces te geven. Bij het zoeken naar bezuinigingen dient dan niet alleen gekeken te worden naar dingen die voor de hand liggen, maar kijk ook naar zaken de financiële automatismen, het (nog verder) professionaliseren van de inkoop/aanbesteding en bijvoorbeeld ook naar het verkopen van illegaal in gebruik genomen gronden en ‘zelfontwikkeling’ van woningbouw (d.m.v. o.a. CPO en GOEB). Daarnaast komen vaak nog veel out-of-the-box ideeën los die heel veel besparing/extra geld kunnen opleveren. Gemeenten komen erachter dat zij veel meer kunnen dan zelf gedacht. En zo heeft het nadeel (geld tekort) ook hier z’n voordeel (innoverend denken en werken).
En bedenk bij het vaststellen van het bezuinigingspakket goed na over de uitvoerbaarheid ervan. Maar al te vaak blijkt dat de theorie en praktijk van voorgenomen bezuinigingen niet matchen en dus niet worden gehaald. Maak daarnaast een sterk iemand verantwoordelijk voor de uitvoering en zorg voor bestuurlijke dekking van die persoon, want het zijn vaak moeilijke en ingewikkelde processen.
Stagnatie bij de realisatie van bezuinigingspakketten bij vooral gemeenten is te voorzien. Om nog maar te zwijgen over een eventuele nieuwe opgave. En het zal mij niet in dank worden afgenomen, maar ik denk dat gemeenten veel meer kunnen ombuigen en bezuinigen dan men nu doet. Redenerend vanuit de praktijk ben ik daar heilig van overtuigd.
Emile Karregat
Oud-wethouder/Raadslid en consultant
*Lees ook columns van andere BB Top Influencer-finalisten>>
*Al LinkedIn-lid? Zoek de finalisten op in de BB Linkedin-groep of in één van de subgroepen:
Karregat heeft gelijk dat gemeenten, behalve te bezuinigen ook kunnen proberen meer inkomsten te genereren, met name door zelf de regie te nemen bij de ontwikkeling van woningbouw. De woningbouwsector is in crisis en afwachten tot de projectontwikkelaar van start gaat, kan nog wel eens lang gaan duren!
Actief faciliterend gemeentelijk beleid maakt het mogelijk dat particuliere opdrachtgevers als 'zelfbouwer' aan de slag kunnen. Snelle doorlooptijd is cruciaal voor een geslaagd CPO project. Sommige gemeenten gaan zelfs nog een stapje verder en nemen de ontwikkeling van een nieuwbouwlocatie zelf ter hand, zonder tussenkomst van een (dure) projectontwikkelaar. Zo realiseert een gemeente eenmalig opbrengsten uit grondverkoop en doorlopend inkomsten uit de OZB.