Overslaan en naar de inhoud gaan

Onwerkbaar financieel perspectief voor gemeenten

Gezamenlijk tekort verwacht van € 1,1 miljard in 2026.

rapport bdo

De Nederlandse gemeenten verwachten in 2026 een gezamenlijk tekort van € 1,1 miljard. De begrotingen tot en met 2027 kleuren voornamelijk rood. De vraag is of gemeenten in staat blijven om grote maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie en woningbouw te realiseren en de taken binnen het sociaal domein uit te voeren. Niet alleen het geld vanuit het Rijk wordt minder, ook de krapte op de arbeidsmarkt bedreigt de slagkracht van gemeenten. Dit blijkt uit de benchmark Nederlandse gemeenten van BDO Accountants & Adviseurs. 

Vakinhoudelijke seminars, workshops en netwerkbijeenkomsten

Regelmatig organiseren wij interessante bijeenkomsten, symposia en evenementen die een relatie hebben met ons brede werkgebied. Meer informatie of aanmelden.

BDO heeft de financiële gezondheid van alle Nederlandse gemeenten beoordeeld op basis van de jaarrekeningen over 2022 en de meerjarenbegrotingen tot en met 2027. Tot en met 2025 lijkt geld voor gemeenten op het eerste gezicht geen probleem. De jaarrekeningen 2022 laten zelfs forse overschotten en een positief resultaat van € 3,7 miljard zien. Slechts 8% van de gemeenten had een tekort. Voor 2023 worden ook nog goede resultaten verwacht. De begrotingen voor de komende jaren schetsen echter een negatief beeld. De tekorten lopen dan op tot ruim één miljard euro structureel. “De taken en opgaven van gemeenten nemen toe, terwijl de financiële middelen afnemen. De balans is zoek,” constateert Rob Bouman, partner Audit & Assurance bij BDO. 

Vakinhoudelijke seminars, workshops en netwerkbijeenkomsten

Regelmatig organiseren wij interessante bijeenkomsten, symposia en evenementen die een relatie hebben met ons brede werkgebied. Meer informatie of aanmelden.

Aanhoudende onzekerheid

In 2026, ook wel het ravijnjaar genoemd, krijgen gemeenten namelijk zo’n € 3 miljard minder uit het gemeentefonds zonder dat er taken verdwijnen. “De onzekerheden zijn en blijven voorlopig groot, onder andere door de val van het kabinet en de dreigende bezuinigingen. Er is nog geen overeenstemming over de uitwerking van de nieuwe financieringssystematiek vanuit het Rijk. Een lange formatie kan zelfs betekenen dat gemeenten ook bij het opstellen van de begroting 2025–2028 nog geen duidelijkheid hebben over het financieel perspectief vanaf 2026,” waarschuwt Bouman.

Focus op inhoud

De oplossing hiervoor bestaat overigens niet alleen uit meer geld. Het tekort aan personeel maakt het voor gemeenten nu al lastig om de reguliere taken uit te voeren, laat staan de vele taken die nog op ze afkomen. “Rijk en gemeenten moeten meer dan ooit samenwerken en in gesprek met elkaar gaan over de inhoud,” vindt Bouman. Hij vervolgt met: “De opgaven als de energietransitie, woningbouw en de taken in het sociaal domein moeten centraal komen te staan. Wat hebben gemeenten nodig aan mensen en aan geld om dat werk te kunnen doen? En is dat haalbaar? Welke partij trekt aan de bel als opgaven spaak lopen? Denk aan de woningbouw. Is dat een minister? Of is dat de burgemeester? Grote risico’s die bij de lokale overheden liggen, moeten ook een zekere mate van lokale stuurbaarheid kennen. Zo niet, dan gaat het afdekken van risico’s uiteindelijk ten koste van de lokale voorzieningen voor de burgers,” legt Bouman uit. 

Minder geld

Gemeenten moeten zich tegelijkertijd ook voorbereiden op een situatie waarbij er minder geld beschikbaar komt vanuit het gemeentefonds, adviseert Bouman. “Dat betekent prioriteiten stellen en realistisch begroten. Zijn de huidige taken en het huidige beleid nog steeds relevant? ” 

Gemeenten moeten keuzes maken. Niet alleen gebaseerd op financiën, maar gezien de krapte op de arbeidsmarkt, ook op uitvoerbaarheid.

Graag meer informatie?

Download hier het volledige onderzoeksrapport. Na het lezen van deze benchmark krijgt u inzicht in:

  • de financiële prestaties van 341 Nederlandse gemeenten in 2022;
  • de belangrijkste onderzoeksresultaten, uitdagingen, trends en aanbevelingen;
  • verhalen en ervaringen van wethouders en burgemeesters.

Reacties: 2

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Hielco Wiersma

Helemaal terecht dat Omzigt (NSC) even niet verder wil. Er komen op het laatste moment teveel lijken uit de kast. Op 'een financieel moeras' kan je namelijk geen beleid maken en/of visie ontwikkelen. Laat staan nu al afspraken maken.
Gelet op de voorgeschiedenis is een premierschap voor de PVV sowieso al niet weggelegd. Met een premier van deze partij, die bijna nergens welkom is, zouden we op nationaal niveau en vooral ook op internationaal niveau natuurlijk een modderfiguur slaan. Daarom kan de bestuursformatie het beste in de richting van een Kabinet met vakministers en/of extra parlementair gaan.

Op 7 februari 2024, 18:13
Gert Timmerman

Wat is nu het echte probleem als er in een enkel jaar 3,7 (miljard) "winst" wordt gemaakt en de nabije toekomst een keertje een jaar met een "tekortje" van 1 (miljard) zou kunnen gaan komen? Ontstaat het ravijn dan toch omdat politieke partijen het niet onmiddellijk hoe-dan-ook kunnen spenderen van een overschot als een ondraaglijk lijden ervaren?

Op 29 februari 2024, 23:17

Melden als ongepast

Door u gemelde berichten worden door ons verwijderd indien ze niet voldoen aan onze gebruiksvoorwaarden.

Schrijvers van gemelde berichten zien niet wie de melding heeft gedaan.

Bevestig jouw e-mailadres

We hebben de bevestigingsmail naar %email% gestuurd.

Geen bevestigingsmail ontvangen? Controleer je spam folder. Niet in de spam, klik dan hier om een account aan te maken.

Er is iets mis gegaan

Helaas konden we op dit moment geen account voor je aanmaken. Probeer het later nog eens.

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

Heeft u al een account? Log in

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

Heeft u al een account? Log in