Overheden schimmig over Avg-verwerkingsregisters

Overheden zijn weinig transparant over hun verwerkingsregisters onder de Algemene verordening gegevensbescherming (Avg). Uit onderzoek door de Open State Foundation (OSF) blijkt dat slechts één vijfde haar verwerkingsregister openbaar heeft gemaakt.

Recht op controle

Verwerkingsregisters kunnen burgers inzicht geven op de omgang met hun persoonsgegevens. Onder meer moet controleerbaar welke persoonsgegevens zijn verwerkt, voor welk doel die zijn verwerkt, met wie de gegevens gedeeld kunnen worden, wie verantwoordelijk is voor de beveiliging van de gegevens en hoe lang de gegevens worden opgeslagen. De registers hoeven niet per se openbaar te zijn, maar moeten door Autoriteit Persoonsgegevens kunnen worden opgevraagd.

Geweigerd

Bij de inventarisatie door de OSF onder ministeries, provincies en gemeenten ontvingen de onderzoekers 246 registers. Soms werden verzoeken botweg geweigerd, of gaf een overheid te kennen dat het verwerkingsregister nog een work in progress is en daarom nog niet gedeeld kon worden. Van de ontvangen registers bleek maar liefst twee derde niet compleet te zijn. Ook is de huidige stand van zaken rondom de verwerkingsregisters een rommeltje doordat bijna elke overheid de registers op een andere manier vormgeeft.

‘Overheden bang om op hun falie te krijgen’

‘De verwerkingsregisters zijn heel nieuw voor overheden, dus men was best bang om gehoor te geven aan onze verzoeken’, vertelt Tom Kunzler, adjunct-directeur van de Open State Foundation. ‘Omdat overheden bang zijn op hun falie te krijgen als ze nog niet alles goed hebben geregeld, hebben we van een aantal gemeenten en provincies tegenwerking ondervonden. Ik vind het feit dat er geen openheid wordt gegeven erger dan dat iets nog niet af is.’

Verzoeken getraineerd

De OSF stuurde alle ministeries, provincies en gemeenten eerst een informeel verzoek. Als daar niet op werd gereageerd, het verzoek werd geweigerd, of een (onbruikbaar) pdf-bestand retour werd gestuurd, diende de OSF verzoeken in op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en de Wet hergebruik overheidsinformatie. ‘Die verzoeken werden dan soms ook weer op allerlei manieren getraineerd’, aldus Kunzler. ‘Eén gemeente beriep zich op een verondersteld auteursrecht van de leverancier op het verwerkingsregister. Later moesten wij van diezelfde gemeente onze statuten verzenden om aan te tonen dat de OSF écht bestaat. Dat is volgens onze jurist onzin. Veel overheden die het register niet wilden sturen, lieten weten dat het nog niet af was, maar volgens de Wob mag een burger ook concepten ontvangen.’

Informele oplossing

Kunzler wil desgevraagd geen overheden namen en shamen. ‘Met sommige komen wij informeel alsnog tot een oplossing. Omdat wij ons constructief activistisch willen opstellen, vind ik het niet passend naar die overheden om ze alsnog te noemen. Daarnaast is de OSF momenteel met onder meer de VNG en een aantal gemeenten bezig met het ontwikkelen van een standaard voor deze verwerkingsregisters om te helpen het probleem op te lossen’, vertelt Kunzler.