Ollongren: Alle ruimte voor besluitvorming

Gegeven alle uitdagingen en beperkingen rond het coronavirus, is er juridisch gezien alle ruimte om besluitvorming en daarmee het functioneren van de lokale democratie ook in deze tijd doorgang te laten vinden. Dat schrijft minister Kajsa Ollongren van BZK aan de Tweede Kamer. ‘Het is belangrijk dat het openbaar bestuur in deze tijd zijn democratische verantwoordelijkheid neemt.’

Opstartproblemen
Naar aanleiding van opstartproblemen in een aantal gemeenten bij de invoering van de ‘Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming’ vroegen VVD-Kamerleden Jan Middendorp en Albert van den Bosch de minister naar haar beeld van hoe de digitale beraadslagingen tot nu toe werken. Zij hadden daar zorgen over. Zo liep de eerste digitale raadsvergadering in Emmen in de soep door technische problemen en besloot Ridderkerk om geen besluitvormende raadsvergaderingen meer te houden tot 1 juni.

Zeer kleine groep
Maar die laatste gemeente hoort maar tot een zeer kleine groep van decentrale overheden, weet de minister. In verreweg de meeste provincies, gemeenten, eilandsraden en waterschappen vindt de besluitvorming doorgang. ‘De meeste decentrale overheden hebben inmiddels ervaring opgedaan met digitaal vergaderen. Een deel is fysiek blijven vergaderen met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM.’ Ze wijst ook op de eerste tussenrapportage van de onafhankelijke evaluatiecommissie tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming over de uitvoering en effecten van de tijdelijke wet op 20 mei j.l., waarin die feiten worden opgediend.

Weinig incidenten
Verder wijst ze erop dat uit de cijfers en de toelichting van griffiers niet het beeld naar voren komt dat het digitaal vergaderen niet goed lukt bij gemeenten, provincies of waterschappen. Waar er wel sprake is van incidenten zijn dit bijna allemaal 'verhoudingsgewijs kleine incidenten'. Technische problemen, zoals het wegvallen van de internetverbinding of inlogproblemen, hebben de meeste gemeenten, provincies en waterschappen ook niet ondervonden  ‘Decentrale overheden kunnen met vragen terecht bij het servicepunt van Democratie in Actie, ook over problemen rond digitale beraadslaging.’

Minderheid kan raadsvergadering laten uitschrijven
De minister benadrukt dat het belangrijk is dat het openbaar bestuur in deze tijd zijn democratische verantwoordelijkheid neemt en heeft dat ook richting het openbaar bestuur duidelijk gemaakt op de dag van de inwerkingtreding van de tijdelijke wet. ‘Dankzij de tijdelijke wet kan het bestuur ook in deze bijzondere tijd het belangrijke werk voorzetten, in het belang van alle inwoners.’ En uit cijfers blijkt dus ook dat besluitvorming bij de meeste decentrale overheden doorgaat. ‘De gemeenteraad gaat zelf over zijn eigen vergaderagenda’, stipt Ollongren aan. Een minderheid van de gemeenteraad kan ook een raadsvergadering laten uitschrijven. ‘Als ten minste een vijfde van het aantal leden van de raad daartoe verzoekt.’

Grote democratische verantwoordelijkheid bij burgemeesters
Op de vraag of de minister er bij burgemeesters op heeft gehamerd om de democratische positie van oppositieleden in acht te nemen tijdens digitale vergaderingen, nu daar voornamelijk gebruik wordt gemaakt van hamerstukken, antwoordt Ollongren dat er in deze tijd zeker een grote democratische verantwoordelijkheid rust bij de burgemeesters als het gaat om raadsvergaderingen. 'De oproep voor een vergadering, en daarmee de keuze tussen een digitale of een fysieke vergadering, gaat formeel van de voorzitter uit. De burgemeester zal aftasten waar de voorkeur van de verschillende partijen naar uitgaat en dan een afweging en keuze maken.’

Begrip
Tot slot wijst de minister erop dat een voorstel alleen als hamerstuk kan worden afgedaan als er niet om een stemming wordt gevraagd. Beraadslaging moet mogelijk zijn in alle gevallen waar dat gewenst wordt. ‘Ik heb er begrip voor dat dit soms in een andere vergadering gebeurt, gelet op deze bijzondere situatie. Dit doet niet af aan de kwaliteit van de besluitvorming.’