'Gemeenten maken gebruik van 'slimme' algoritmes'

Zeker 25 gemeenten gebruiken voorspellende systemen en algoritmes, blijkt uit onderzoek van de NOS in samenwerking met regionale omroepen. Dergelijke technieken zijn omstreden – vorig jaar oordeelde de rechtbank in Den Haag dat het fraudesysteem van de overheid, SyRI, onvoldoende controleerbaar was. Critici waarschuwen voor discriminatie.

Sterk afhankelijk

Het is een probleem dat niet precies duidelijk is hoe veel systemen werken, vertelt dr. Marlies van Eck van de Radboud Universiteit aan de NOS. Advocaat Anton Ekker, die de aanklagende partijen bijstond in de succesvolle rechtszaak tegen SyRI, vraagt zich tegenover de omroep af of gemeenten genoeg kennis in huis hebben om op een goede manier om te gaan met de technieken. ‘Vaak zijn ze sterk afhankelijk van externe ict-leveranciers.’

Onwenselijk gebruik voorkomen

‘We kunnen niet meer zonder algoritmen’, reageert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), ‘maar ze moeten wel voldoen aan principes van onder andere zorgvuldigheid, transparantie en proportionaliteit.’ Om onwenselijk gebruik van algoritmen te voorkomen is het volgens de koepelorganisatie verder nodig dat patroonherkenning ingericht is op basis van gedrag in plaats van persoonskenmerken en dat inwoners regie op de eigen gegevens kunnen hebben en bezwaar kunnen maken.

Wetsvoorstel

Dinsdag bespreekt de Eerste Kamer een wetsvoorstel voor gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden: ‘Met dit voorstel wordt voorzien een juridische grondslag om persoonsgegevens systematisch te delen en te verwerken, waaronder door profilering.’ Vakbond FNV roept de Eerste Kamer op om de wet controversieel te verklaren. ‘Super SyRI, zoals wij deze wet noemen, is bij uitstek controversieel, gezien de huidige discussie naar aanleiding van de Toeslagenaffaire.’