Waterschappen wit mannenbolwerk

Waterschappen worden grotendeels bestuurd door witte, al wat oudere mannen. ‘Maar water raakt ons allemaal, welke leeftijd, kleur, achtergrond, we ook hebben’, aldus Marjolein Friele, bestuurskundig adviseur bij Waterschap Vechtstromen. Haar organisatie streeft naar meer diversiteit.

Na de laatste waterschapsverkiezingen van 2019 was gemiddeld 28 procent van de algemene bestuursleden vrouw (Bron: Staat van het Bestuur 2020).

Geen hengstenbal

De wereld van de waterschapsbesturen is geen hengstenbal meer, maar wat gender, leeftijd, religie, geaardheid, arbeidsvermogen betreft is er nog weinig terug te zien als het gaat om afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Vrouwen zijn sterk ondervertegenwoordigd. En dan zitten in de besturen doorgaans ook nog mannen van gevorderde leeftijd, weet Friele. Met de verkiezingen van 2023 voor de deur probeert haar waterschap de boel wat op te schudden. Niet om woke te zijn, maar omdat de vraagstukken waar waterschappen zich mee bezighouden in toenemende mate álle inwoners van Nederland raken.

Geborgde zetels

De gemiddelde leeftijd van de bestuursleden lag in 2020 iets boven de 60 jaar. Dat is nog steeds een stuk ouder dan die in de gemeenteraden en Provinciale Staten. Op de zogeheten geborgde zetels (vertegenwoordigers van specifieke belangencategorieën: agrariërs, ondernemers, natuurbeheerders) werden nauwelijks vrouwen benoemd. Bij de selectie van kandidaten geven politieke partijen aan vooral te letten op hun bekendheid in de samenleving. Al zien we het nog weinig terug in de besturen, diversiteit is soms ook een criterium. Het kost partijen moeite kandidaten te vinden. Alleen al uit dat oogpunt zou een grotere en diverse vijver om uit te vissen winst zijn

Ordenend principe

‘Water is volgens het rijk een ordenend principe’, zegt Friele daarover. ‘Meer dan ooit wordt het meegenomen in de keuzes voor de ruimtelijke ordening, onder meer als gevolg van de klimaatontwikkelingen. Gedempte grachten worden geopend, beken en riviertjes worden weer bovengronds gebracht. Verder is er meer noodzaak water vast te houden of wateroverlast te voorkomen. Water raakt ons allemaal, welke leeftijd, kleur, achtergrond, we ook hebben. Daarom is het relevant die afspiegeling terug te zien in het waterschapsbestuur. Of afwegingen dan anders zijn, weten we niet. Maar het helpt wel om meer perspectieven aan bod te laten komen.’

Kiezer bepaalt

Niet het waterschap, maar de kiezer bepaalt wie er in het waterschapsbestuur komt. ‘Het is balanceren tussen waar wij als ambtelijke organisatie over gaan en waar het uit onze handen is’, zegt Friele. ‘Maar we vragen partijen wel aandacht voor diversiteit op de kandidatenlijsten. Als daar afwisselend man/vrouw, man/vrouw op staan, kun je zeggen dat je een mooie verdeling hebt tussen de geslachten. Maar bij het vormen van een dagelijks bestuur zie je dan dat in principe de lijsttrekker in het bestuur komt. Vaak is dat een man. Daarom attenderen we partijen erop dat ze uit oogpunt van diversiteit goed nadenken over wie de lijst aanvoert. Of lever als partij in je streven naar meer diversiteit niet automatisch de nummer één als dagelijks bestuurder.’

Cursus

In aanloop naar de waterschapsverkiezingen van 2023 bood Vechtstromen een cursus aan die mensen moet enthousiasmeren om actief te worden. ‘Voor de eerste training groep mensen die redelijk vergelijkbaar is met de leden van ons huidig algemeen bestuur: veel oudere, witte mannen’, aldus Friele. Voor een volgende training zette haar organisatie een stap extra om andere geïnteresseerden te werven, met een video van vrouwelijke bestuursleden. ‘Of het geholpen heeft kan ik niet bewijzen. Maar de tweede groep was wat samenstelling betreft anders dan de eerste. Met meer vrouwen en jongeren.’

Meer inspanningen

Oprichter en bestuurder Devika Partiman van Stem op een Vrouw juicht de inspanningen voor meer diversiteit in de waterschapsbesturen toe. ‘Ik denk dat kandidatencommissie niet meer kunnen volstaan met wachten tot mensen solliciteren. Als politieke partij, als waterschap en misschien zelfs wel als landelijke overheid moeten ze er echt achteraan om meer diversiteit te bereiken.’

Lees het hele artikel in nummer 15-2022 van Binnenlands Bestuur